Təhsil 365 - Logo Mobile

Alimlər: Dinozavrları məhv edən asteroid Yupiterin arxasında yaranıb

2216.08.2024 - 09:20
Alimlər: Dinozavrları məhv edən asteroid Yupiterin arxasında yaranıb

Alimlər Yer kürəsində həyatın dönüş nöqtəsi olan hadisəni yaxından araşdırıblar. Təxminən 10-15 kilometr enində olan asteroid 66 milyon il əvvəl Meksikanın Yukatan yarımadasına çırpılaraq dünyadakı növlərin təxminən dörddə üçünü məhv edən və dinozavrların həyatını sona çatdıran qlobal kataklizmə səbəb olub.

Zərbə asteroidi toz halına gətirib və onun qalıqlarını bütün dünyaya yayıb. Həmin taleyüklü günün ardından yığılan tozlar qlobal gil qatında hələ də mövcuddur. Bu dağıntının yeni təhlili asteroidin təbiəti ilə bağlı uzun mübahisəni həll edib və onun Günəş sistemində Yupiterin arxasında yaranan bir növ olduğunu göstərib. Dağıntıların tərkibinə əsaslanan zərbə endirici güc yüksək karbon konsentrasiyasına görə karbonlu asteroid adlanan göy cismi olub (C tipli). Tədqiqat zərbənin kometa olduğunu və ya bəzilərinin fərz etdiyi kimi dağıntı təbəqəsinin vulkanizm tərəfindən yarandığını istisna edib.

Tehsil365 “Science” jurnalında dərc olunan tədqiqata istinadla xəbər verir ki, Almaniyanın Köln Universitetinin geokimyaçısı Mario Fişer-Hödde Günəş sisteminin kənarından çıxan bir asteroidin dinozavrların məhvinə səbəb olduğunu bildirib. Təbaşir dövrünün sonuna təsadüf edən bu zərbə eni 180 kilometr və dərinliyi 20 kilometr olan Çikxulub kraterini əmələ gətirib. Gil təbəqəsi Yerdə nadir, lakin asteroidlərdə daha çox rast gəlinən iridium, rutenium, osmium, rodium, platin və palladium kimi metallarla zəngindir.

Tədqiqatçılar ruteniuma, xüsusən də gil qatında olan izotoplarının nisbətinə diqqət yetiriblər. İzotoplar eyni elementin atomlarıdır, çünki neytron adlanan subatomik hissəciklərin sayı fərqlidir. Ruteniumun yeddi izotopu var və izotop nisbətləri digər məlum karbonlu asteroidlərə uyğun gəlir.

Günəş sisteminin ən qədim obyektləri arasında C tipli asteroidlər ən çox yayılmış növdür. Onun ardınca daşlı S tipli asteroidlər və daha nadir metallardan ibarət olan M tipli asteroidlər gəlir. Asteroidlər arasındakı kompozisiya fərqləri Günəşdən nə qədər uzaqlıqda əmələ gəldikləri ilə əlaqədardır.

Fişer-Hödde bildirib ki, asteroid xarici Günəş sistemində əmələ gəldikdən sonra ehtimal ki, Mars və Yupiter arasındakı əsas asteroid qurşağının bir hissəsi olmaq üçün içəriyə doğru miqrasiya edib və toqquşma səbəbindən bir şəkildə Yer kürəsinə doğru yönəlib.

Tədqiqatçılar 37 milyon il əvvəldən 470 milyon il əvvələ qədər dövrə aid digər beş asteroid təsirindən nümunələri təhlil edərək, onların hamısının S tipli olduğunu qeyd ediblər.

Dinozavrlar uzun müddət quruda hökm sürüblər, lakin quş nəslindən başqa, pterozavr adlanan uçan sürünənlər, böyük dəniz sürünənləri və bir çox dəniz plankton növləri də daxil olmaqla digər canlılarla birlikdə asteroid zərbəsi nəticəsində məhv olublar. Təxminən 300 min il əvvəl isə indiki növlər yaranıb.

Elmina Muxtarlı

Xəbər Lenti

Lokal xarakterli antiterror tədbirlərindən bir il ötür18.09.2024 - 20:00
Vətən Müharibəsi ilə bağlı film çəkilir - FOTOLAR18.09.2024 - 18:25
“Azərbaycan poeziyasından incilər” adlı qiraət müsabiqəsinin yekun tədbiri - FOTO18.09.2024 - 18:00
Özbəkistan alimləri Əlyazmalar İnstitutunda tədqiqat aparacaqlar18.09.2024 - 17:40
Qarabağ və Şərqi Zəngəzurun florasında problemlərin həlli yolları - beynəlxalq konfrans - FOTO18.09.2024 - 17:20
ADU-da “Payızın ortası” adlanan Çin bayramı qeyd olunub18.09.2024 - 17:00
BDU-105: Prezident təqaüdçülərinin sayına görə ölkədə birinci yerdə olan Hüquq fakültəsi - FOTOLAR18.09.2024 - 16:40
BDU vakant vəzifələrin tutulması üçün müsabiqə elan edir18.09.2024 - 16:20
Qərbi Azərbaycanda törədilmiş soyqırımlarından bəhs edən kitabın təqdimatı olub - FOTOLAR18.09.2024 - 16:00
Dilçilik İnstitutunda Qazaxıstan alimləri ilə görüş olub - FOTO18.09.2024 - 15:40
Mərkəzi Elmi Kitabxana Milli Musiqi Gününə həsr olunmuş virtual sərgi hazırlayıb - FOTO18.09.2024 - 15:20
Konqolu gənclər Bakı Ali Neft Məktəbində təhsil alacaqlar - FOTO18.09.2024 - 15:00
Şeyx Rusiyaya gedir18.09.2024 - 14:40
Təhsil İnstitutu “Baş hüquqşünas” vəzifəsinə vakansiya elan edir!18.09.2024 - 14:20
Mübahisə zamanı bıçaqlanan tələbənin vəziyyəti açıqlanıb18.09.2024 - 14:00
ADU ilə Təhsilin İnkişafı Fondu arasında “TələbəPlus” kartı ilə bağlı müqavilə imzalanıb - FOTO18.09.2024 - 13:40
Bu imtahanlarda uğur qazananlara sertifikat veriləcək18.09.2024 - 13:20
PMS imtahanına qeydiyyat elan edilib18.09.2024 - 13:00
İmişlinin deputatı işdən çıxarılan müəllimi TƏNQİD ETDİ18.09.2024 - 12:40
“Astarada gənc turizmçilərin inkişaf proqramı” layihəsinin ikinci günü uğurla yekunlaşıb - FOTO18.09.2024 - 12:20
Şahin Bayramov tələbələrlə bir yerdə... - FOTO18.09.2024 - 12:00
Leyla Əliyeva uşaq bağçasının açılışında olub - FOTOLAR18.09.2024 - 11:40
Yüksək ballı BMU tələbəsi: “Mühəndis kimi Vətənimə fayda vermək istəyirəm”18.09.2024 - 11:20
Xüsusi siniflər üzrə şagird sıxlığı normaları müəyyənləşib18.09.2024 - 11:00
Xüsusi məktəblərdə şagirdlərin maksimum sayı müəyyən olunub18.09.2024 - 10:40
I sinfə və məktəbəhazırlıq qruplarına elektron qəbul yenidən BAŞLADI18.09.2024 - 10:20
İş və istirahət günlərinin yerləri dəyişdirilib18.09.2024 - 10:00
Xankəndi, Xocalı, Xocavənd və Ağdərə şəhərləri günü TƏSİS EDİLDİ18.09.2024 - 09:40
İmişlidə şagirdləri təhsildən yayındıran müəllim işdən ÇIXARILDI18.09.2024 - 09:20
"McDonald"s Azərbaycan" və DSMF şəhid övladlarını məktəb ləvazimatları ilə təmin edib18.09.2024 - 09:00
MDU-da seminar: “COP29 – Azərbaycan” - FOTO18.09.2024 - 08:40
Azərbaycana payız GƏLİR18.09.2024 - 08:20
Qarabağ Universitetinə yeni təyinat - FOTO18.09.2024 - 08:00
ADU-da kadr dəyişikliyi - Prorektor işdən çıxdı18.09.2024 - 07:40
Bakıda qalmaqallı məktəbə direktor təyin edildi18.09.2024 - 07:20
Bakıda tələbələr arasında kütləvi dava: Bir nəfərə beş xəncər zərbəsi vuruldu18.09.2024 - 07:00
UNEC-də ACCA İmtahan Mərkəzi yaradılıb - FOTO18.09.2024 - 06:40
Portuqaliyada 12 yaşlı oğlan məktəbdə altı nəfəri bıçaqladı18.09.2024 - 06:20
İlin ikinci Ay tutulması başlayıb 18.09.2024 - 06:00
Bu gün Milli Musiqi Günüdür17.09.2024 - 20:00
“BİRLİK” Regional Festivalları uğurla yekunlaşıb - FOTOLAR17.09.2024 - 18:10
Saatlıda yeni məktəb inşa olunub - Fotolar17.09.2024 - 17:25
İlk dərs günü itkin düşən 16 yaşlı məktəbli tapılıb17.09.2024 - 17:00
İlk dərs günü məktəb direktoru məhkəməyə verildi17.09.2024 - 16:40
Oqtay Əsədovun bağça müdiri işləyən xanımı işdən çıxarıldı17.09.2024 - 16:20
Polşalı alimlər yeni ekzoplanet kəşf ediblər17.09.2024 - 16:00
İdarəetmə Sistemləri İnstitutu: Wi-Fi-dan 100 dəfə sürətli Li-Fi texnologiyası gəlir17.09.2024 - 15:40
Dövlət İmtahan Mərkəzi daxili müsahibə elan edir17.09.2024 - 15:20