Həyatın hər sahəsində irəliləmək, məqsədlərimizə çatmaq, şəxsi və peşəkar inkişafımızı təmin etmək üçün lazım olan ən vacib amil motivasiyadır. Motivasiya, insanın hərəkət etməsini və öz potensialını həyata keçirməsini təmin edən daxili bir gücdür. Çox zaman həyatımızda qarşılaşdığımız maneələr, çətinliklər və uğursuzluqlar bizi irəliləməkdən çəkindirə bilər. Lakin motivasiya, bu çətinlikləri aşmağa və hədəflərimizə doğru irəliləməyə kömək edəcək ən vacib təkanlardan biridir.
Motivasiya Nədir?
Motivasiya sadə dillə desək, bir işə başlamağımıza və onu sona çatdırmağımıza səbəb olan daxili və ya xarici gücdür. İnsanlar müxtəlif motivasiyalarla hərəkət edirlər: kimisi maddi rifah arzusuyla, kimisi şəxsi inkişafı hədəfləyərək, kimisi isə başqalarına xidmət etmək və ya müəyyən bir sosial status qazanmaq məqsədiylə hərəkət edir. Motivasiya fərqli şəraitdə fərqli şəkildə təzahür edir, lakin hər birimiz üçün həyatımızı mənalı və məqsədli etmək üçün motivasiyaya ehtiyac var.
Motivasiyanın Əsas Növləri
Motivasiya, ümumiyyətlə iki əsas növə ayrılır: daxili motivasiya və xarici motivasiya.
1. Daxili Motivasiya: Daxili motivasiya, insanın öz istəklərindən və arzularından yaranır. Bu tip motivasiya, insanın bir fəaliyyətlə məşğul olmaqdan zövq alması, özünü inkişaf etdirməsi və həyatını daha mənalı etmək arzusuyla bağlıdır. Məsələn, bir musiqiçinin musiqi ilə məşğul olması, bir yazıçının yazı yazmaqdan zövq alması daxili motivasiyanın nümunəsidir. Daxili motivasiya insanı daha davamlı və tutarlı edir, çünki bu tip motivasiya şəxsi bir arzuya əsaslanır və kənar təkanlardan asılı deyil.
2. Xarici Motivasiya: Xarici motivasiya, mükafatlar, təltiflər, təriflər və ya cəzalar kimi xarici faktorlardan yaranır. Bir iş yerində yüksəlmək, yeni bir status qazanmaq, maddi mükafatlar və ya başqalarının tərifini almaq, xarici motivasiyanın nümunələri sayılır. Xarici motivasiya, bəzən daxili motivasiyanın çatışmadığı və ya bir məqsədə çatmaq üçün əlavə bir təkan lazım olduğu vəziyyətlərdə güclü təsir göstərir.
Motivasiya Mənbələri
Motivasiya, həm daxili, həm də xarici amillərdən təsirlənə bilər. İnsanların motivasiyasını artıran müxtəlif amillər vardır:
Şəxsi məqsədlər və arzular: İnsanlar, həyatlarında müəyyən bir məqsəd güddükləri zaman motivasiya olurlar. Bu məqsəd maddi, şəxsi inkişaf və ya sosial xidmət kimi müxtəlif sahələrdə ola bilər.
Ətraf mühit: Ailə, dostlar, iş yeri və sosial əlaqələr insanın motivasiyasına təsir edə bilər. Yaxşı bir dəstək sistemi, insanın güclü motivasiyaya sahib olmasına kömək edir.
Başarılar və uğurlar: Kiçik uğurların və nailiyyətlərin qeyd edilməsi, insanın motivasiyasını artırır. Bu, ona daha böyük məqsədlərə doğru irəliləmək üçün güc verir.
Zorluklar və çətinliklər: Çətinliklər və maneələr də insanı motivasiya edə bilər. Hər qarşılaşdığımız çətinlik, yeni bir fürsət ola bilər və bu, insanı daha çox çalışmağa, daha çox əzm göstərməyə sövq edir.
Motivasiya ilə Mühüm Addımlar
1. Aydın və Ölçülə Bilən Hədəflər Qurun: Uğura gedən yolun başlanğıcı aydın və məqsədli hədəflərdən keçir. Hədəflərinizin konkret və ölçülə bilən olması sizi daha güclü motivasiya edəcəkdir. Məsələn, “İngilis dilini yaxşı bilmək istəyirəm” əvəzinə “6 ay ərzində ingilis dilində sərbəst danışmaq istəyirəm” kimi konkret bir məqsəd müəyyənləşdirmək daha effektivdir.
2. Kiçik Uğurları Qeyd Edin: Böyük məqsədlərə çatmaq üçün kiçik addımlar atmaq çox vacibdir. Hər bir kiçik uğur, motivasiyanızı artırır və sizə daha böyük hədəflərə yaxınlaşmağınız hissini verir. Bu kiçik uğurlar sizi irəliləməyə təşviq edər və böyük məqsədə çatmaq üçün doğru yolda olduğunuzu hiss etdirər.
3. Pozitiv Düşüncələr və Əzm: Pozitiv düşüncə, motivasiyanın ən vacib mənbələrindən biridir. Çətinliklərlə qarşılaşdığınızda özünüzü müsbət şəkildə motivasiya etmək və hər uğursuzluğu bir öyrənmə fürsəti kimi görmək əhəmiyyətlidir. Hər çətinlik, inkişafın və müvəffəqiyyətin bir hissəsidir. Əzm və iradə, bu çətinliklərə qarşı daha dözümlü olmağınıza kömək edəcəkdir.
4. Özünüzə İnana Bilin: Özünə inam, motivasiyanı artıran ən əsas amillərdən biridir. Öz bacarıqlarınıza və gücünüzə inanmaq, qarşılaşdığınız çətinliklərə qarşı irəliləmək üçün əhəmiyyətlidir. Sizə inanan insanlar və özünüz də özünüzə inandıqda, uğur əldə etmək daha asan olur.
5. Hərəkət Etmək və Təşəbbüs Göstərmək: Motivasiya yalnız düşüncə və planlaşdırma ilə bağlı deyil, həm də hərəkət etməklə əlaqəlidir. Böyük hədəflərə çatmaq üçün mütləq hərəkət etməliyik. Hərəkətə keçmək, məqsədlərinizə doğru irəliləmək üçün vacibdir.
6. Narahatlıq və Stressi İdarə Etmək: Hər bir insanda müəyyən bir stress və narahatlıq ola bilər. Bu narahatlıqları idarə etmək, daha sakit və fokuslanmış bir şəkildə iş görməyinizə kömək edər. Meditasiya, idman və digər rahatlama metodları stressi azaltmağa və motivasiyanı artırmağa kömək edər.
7. Uğursuzluqları Öyrənmə Fürsəti Kimi Görün: Hər uğursuzluq bir dərsdir. Uğursuzluqlardan qorxmayın, onlardan dərs çıxarın və özünüzü inkişaf etdirin. Uğursuzluq, uğura gedən yolda bir mərhələdir və hər uğursuzluq sizi daha da güclü edəcəkdir.
Nəticə olaraq
Motivasiya insanın həyatını dəyişdirən güclü bir amildir. Hədəflərimizə çatmaq, şəxsi və peşəkar inkişafımızı təmin etmək üçün motivasiyanı düzgün yönləndirmək vacibdir. Daxili və xarici motivasiyanın hər biri öz yerində əhəmiyyətlidir. Daxili motivasiya bizim əsl gücümüzdür, xarici motivasiya isə bizi daha çox hərəkətə keçirməyə kömək edir. Hədəflərimizi müəyyənləşdirib, müsbət düşünərək, özümüzə inanar və hərəkət edərək motivasiyanı artırmalı, hər addımda irəliləməliyik. Çətinliklər qarşısında daima irəliyə doğru getmək və hər uğursuzluğu bir inkişaf fürsəti kimi görmək bizi məqsədlərimizə daha yaxınlaşdıracaqdır.