Kitab oxumaq şagirdlərin dünyagörüşünü genişləndirməklə yanaşı, onların düşünmə və analiz qabiliyyətlərini inkişaf etdirir. Təhsil mütəxəssisləri şagirdlər üçün faydalı ola biləcək 10 əsas kitabı tövsiyə edirlər.
“Tehsil365” həmin kitabları təqdim edir:
Antuan de Sent-Ekzüperi – "Balaca Şahzadə"
– Fəlsəfi və mənəvi dəyərləri sadə, lakin dərin bir dildə izah edən bu kitab uşaqlarla yanaşı böyüklər üçün də çox dəyərlidir.
"Balaca Şahzadə" (Fransızca: "Le Petit Prince") Antuan de Sent-Ekzüperi'nin ən məşhur əsərlərindən biridir. Bu hekayə ilk dəfə 1943-cü ildə nəşr olunmuşdur və zamanla dünyada ən çox oxunan kitablar arasında yer almışdır. Əsər, sadə bir nağıl kimi başlasa da, dərin fəlsəfi mənalar və insan təbiətinin müxtəlif aspektlərini araşdırır.
Kitabda, balaca bir şahzadənin müxtəlif planetlərdəki macəraları və orada qarşılaşdığı müxtəlif simvollar vasitəsilə, həyat, dostluq, sevgi və insanın təbiəti ilə bağlı çox əhəmiyyətli dərslər verilir. Həm uşaqlar, həm də böyüklər üçün dəyərli mesajlar ehtiva edir.
Balaca Şahzadə, insanın əhəmiyyətini və həyatın gözəlliklərini təkrar kəşf etməyi vurğulayan bir hekayədir. Uşaqlara həyatın sadəliyini, böyüklərə isə həyatın dərin mənasını və vacibliyini xatırladır.
Əsərin ən tanınmış cümlələrindən biri: "Yalnız ürəklə yaxşı görünür; gözlərlə yaxşı görünə bilməzsən" kimi həyatın mənasını dərinləşdirən ifadələrlə doludur.
Mark Tven – "Tom Soyerin macəraları"
– Macərapərəst və azad ruhlu Tom Soyerin hekayəsi uşaqlara dostluq, cəsarət və dürüstlük kimi dəyərləri aşılayır.
Mark Tvenin "Tom Soyerin macəraları" (ing. The Adventures of Tom Sawyer) 1876-cı ildə nəşr olunmuş və ABŞ ədəbiyyatının ən məşhur əsərlərindən biridir. Bu roman, Tom Sawyer adlı bir uşağın həyatını və onun dostları ilə yaşadığı macəraları təsvir edir. Əsər həm də uşaqlıq dövrünün təmiz və macəra dolu anlarını əks etdirir.
Romanın əsas qəhrəmanı, Tom Sawyer, hiyləgər, lakin həm də yaxşı ürəkli bir oğlandır. Tom və onun dostu Həkim Huckleberry Finn (Huck) bir sıra möhtəşəm və bəzən təhlükəli macəralara atılırlar, bu zaman dostluq, həyatın dəyərləri, cəsarət və hər şeyin yaxşıya doğru getməsi kimi mövzulara toxunulur.
Tom, bir neçə dəfə özünü böyük bir qəhrəman kimi göstərir, amma əsərdə bu qəhrəmanlıq və hiylələr ilə birlikdə, gənc yaşda böyüməyin və şəxsi inkişafın əhəmiyyəti də vurğulanır. Mark Tvenin bu əsəri həm uşaqlara, həm də böyüklərə dünyanı və insan təbiətini fərqli bir baxışla görməyi təklif edir.
Əsər çox zaman "uşaq kitabı" kimi təqdim olunsa da, cəmiyyətin və insanların müxtəlif tərəfləri haqqında çox dərin və düşündürücü mesajlar da verir.
Cek London – "Ağ Diş"
– Təbiət və insan arasındakı münasibətləri təsirli bir dildə izah edən bu kitab şagirdlər üçün əla seçimdir.
Cek Londonun "Ağ Diş" (White Fang) əsəri, 1906-cı ildə nəşr olunmuş və cəmiyyət, təbiət və həyatda qalmaq uğrunda mübarizə mövzularını dərinləşdirən bir roman olaraq geniş tanınır. Bu əsər, Londonun ən məşhur və təsirli əsərlərindən biridir və "Call of the Wild" ilə birlikdə ona "yabanı təbiət" janrının mükəmməl nümunələrini təqdim edir.
"Ağ Diş" romanı, şimalın sərt şəraitində yaşayan və insanlardan çox, vəhşi təbiətin qaydalarına uyğun həyatda qalmağa çalışan bir it haqqında danışır. Ağ Diş, yarı it, yarı canavar bir varlıq olaraq, doğulub böyüdüyü vəhşi təbiətə və həm də insana qarşı olan münasibətləri ilə diqqət çəkir. Əsərdə, ağ Dişin hər bir mərhələdə qarşılaşdığı çətinliklər və bu çətinliklərdən necə sağ çıxmağa çalışması təsvir edilir.
Başlanğıcda, Ağ Dişin həyatında yalnız vəhşi dünyanın qanunları var, lakin zaman keçdikcə o, insana yaxınlaşır və insanlarla əlaqələr qurmağa başlayır. Əsər, həmçinin, insanların vəhşi təbiət qarşısında necə dəyişdiklərini və hansı mərhələlərdən keçdiklərini də göstərir. Romanın ən möhtəşəm tərəflərindən biri, Londonun vəhşi təbiəti çox dəqiq və real təsvir etməsidir.
Ağ Dişin şəxsiyyəti və həyat mübarizəsi, insan və təbiət arasındakı əlaqəni, şəraitə uyğunlaşma qabiliyyətini və həm də sevgi və etibarın gücünü ön plana çıxarır. Cek London, əsərdə yalnız bir heyvanın hekayəsini deyil, həm də insanın daxili mübarizəsini, təbiətə və həyatın sərtliyinə qarşı gücünü izah edir.
Jül Vern – "80 günə dünya səyahəti"
– Macəra dolu bu əsər uşaqlara yeni ölkələr və fərqli mədəniyyətlər haqqında maraqlı məlumatlar təqdim edir.
Jül Vernin "80 Günə Dünya Səyahəti" (fransızca: Le Tour du Monde en Quatre-Vingts Jours) 1873-cü ildə nəşr olunmuş, macəra və səyahət janrının ən klassik nümunələrindən biridir. Bu əsər, təxəyyül və müasir dövrün texnoloji yeniliklərinin birləşdiyi möhtəşəm bir hekayəni təqdim edir.
Romanın baş qəhrəmanı, sərbəst və intizamlı bir ingilis aristokratı olan Phileas Fogg, bir gün Londonda bir mərc edir ki, o, 80 günə dünya ətrafında səyahət edib geri qayıdacaq. Fogg'un səyahətində ona xidmətçisi Passepartout və bir neçə yoldaş kömək edir. Onların bu səyahəti, müxtəlif ölkələrdə yaşadıqları çətinliklər və qarşılaşdıqları macəralar ilə doludur.
Əsər, zamanın və məkânın təxəyyül sərhədlərini aşan bir məntiqə əsaslanır. Fogg, yeni texnologiyaların - dəmiryol və paroxodların köməyilə, dünyanı çox qısa bir müddətdə dolaşmağa çalışır. Hekayə boyunca, səyahət yalnız fiziki bir hərəkət deyil, həm də daxili bir təcrübə, insanın sərhədləri aşması və özünə inamını tapması prosesidir.
Romanın əsas mövzularından biri, insanın iradəsi və qətiyyəti ilə zamanın və məkânın sərhədlərini aşmağının mümkünlüyüdür. Əsərdə həm də dövrün texnoloji tərəqqisi, nəqliyyatın inkişafı və dünya arasında əlaqələrin qurulması ilə bağlı maraqlı baxış açıları əks olunub.
80 Günə Dünya Səyahəti, həm macəra dolu bir hekayə təqdim edir, həm də həyatın mübarizə, inam və qətiyyətlə necə daha yaxşı anlaşıla biləcəyinə dair dərslər verir.
Harper Li – "Bülbülü öldürmək"
– Ədalət, irqçilik və humanizm mövzusunda düşündürücü bir əsər olan bu kitab şagirdlərə empatiya və insani dəyərlər qazandırır.
Harper Lee'nin "Bülbülü öldürmək" (To Kill a Mockingbird) əsəri 1960-cı ildə nəşr olunub və Amerikan ədəbiyyatının ən mühüm və təsirli əsərlərindən biridir. Bu roman, hüquq, ədalət, irqçilik və insan təbiətinin müxtəlif aspektlərini dərindən araşdırır.
Əsər, Cənubi ABŞ-da 1930-cu illərdə, kiçik bir şəhərdə, Scout Finch adlı bir qızın və onun qardaşı Jem'in, ataları Atticus Finch'in hüquqşünas kimi fəaliyyət göstərdiyi bir dövrü izah edir. Roman, Scout'un gözlərindən böyümə prosesini, ailəsinin və cəmiyyətinin qarşılaşdığı ədalət və irqçilik məsələlərini izləyir.
Əsas hadisə, Atticus Finch'in bir qara dərili kişinin, Tom Robinson'un, ağdərili bir qadını təcavüz etməkdə ittiham edilməsinin müdafiəsini üstlənməsidir. Tom'un müdafiəsi əsnasında cəmiyyətin irqçi təfəkkürü, ədalətə qarşı olan ədalətsizlik və sosial tərəfsizlik ön plana çıxır. Bu hadisə, həmçinin Scout'un və Jem'in uşaqlıqdan böyüklüyə keçidini, dünyanın qarışıqlığını və ədalət anlayışını necə qavradıqlarını göstərir.
Bülbülü öldürmək əsəri, həmçinin cəmiyyətin azlıqlara qarşı münasibətini və hər kəsin bu dünyada bərabər hüquqlara malik olduğunu vurğulayır. "Bülbül" simvolik olaraq heç bir ziyan verməyən bir varlıq olaraq görülür, buna görə də onu öldürmək ədalətsizliyin və təhqirin simvoludur. Harper Lee, oxucuya çox güclü bir mesaj verir: ədalət və insanlıq, hər bir fərdin və bütün cəmiyyətin məsuliyyətidir.
Roman, sadəcə bir hekayə deyil, həm də əxlaqi və sosial məsələlər haqqında dərin düşüncələrə yönəldən bir əsərdir. O, həm uşaqlar, həm də böyüklər üçün əhəmiyyətli həyat dərsləri təqdim edir və günümüzə qədər oxunub tədqiq edilməkdədir.
Corc Oruell – "Heyvanıstan"
– Cəmiyyət və idarəetmə sistemləri haqqında metaforik bir əsər olan bu kitab şagirdlər üçün həm maraqlı, həm də düşündürücüdür.
Corc Oruellin "Heyvanıstan" (Animal Farm) 1945-ci ildə nəşr olunmuş və 20-ci əsrin ən əhəmiyyətli siyasi satira əsərlərindən biridir. Roman, sosialist inqilabları və totalitar rejimlərə qarşı tənqid edən bir alegoriyadır və Oruellin Sovet İttifaqı və onun rəhbəri Stalinin təzyiqi altında olan cəmiyyətlə bağlı fikirlərini əks etdirir.
Heyvanıstan, bir tarlada yaşayan heyvanların insanların əsarətindən azad olmaq üçün üsyan etməsi və özlərini azad bir şəkildə idarə etməyə başlamaları ilə başlayır. Lakin, heyvanlar inqilabdan sonra, gözlədikləri bərabərlik və ədalət yerinə, bir neçə liderin gücü ələ keçirməsi ilə yeni bir tyraniya yaranır. Əsərin baş qəhrəmanları, xüsusilə domuzlar Napoleon və Snowball, inqilabın rəhbərləri kimi çıxış edir, amma zamanla onlar da insanlara bənzəyirlər və öz maraqları uğrunda ətrafa zülm edirlər.
Roman, bu heyvanların sosialist ideallar uğrunda mübarizə apararkən, güc və təcavüzə əsaslanan, diktatorluq şəraitinə necə keçdiklərini göstərir. Oruell, Heyvanıstanda gücün korrupsiyaya uğramasını və idealların necə təhrif olunduğunu sərt şəkildə təhlil edir. "Bütün heyvanlar bərabərdir, amma bəziləri daha bərabərdir" kimi məşhur cümlə, əsərin mərkəzi ideyasını əks etdirir.
Heyvanıstan, yalnız Sovet İttifaqına və onun rəhbəri Stalinə tənqid etməklə kifayətlənmir; əsər ümumiyyətlə, hər hansı bir siyasi rejimdə, xüsusilə gücün çox sayda insanın əlində cəmləşdiyi zaman necə təhrif olunduğunu və diktatorluğa çevrildiyini göstərir. Oruellin bu əsəri, oxuculara siyasətin və sosial dəyişikliklərin təhlükəli və tez-tez manipulyasiya edilə bilən tərəflərini göstərir, buna görə də bu kitab, hələ də dünya miqyasında oxunan və təhlil edilən bir əsər olaraq qalır.
Lüis Kerrol – "Alisa möcüzələr diyarında"
– Fantaziya və macəra dolu bu kitab uşaqlara xəyal gücünün və yaradıcılığın əhəmiyyətini göstərir.
Lüis Kerrolun "Alisa Möcüzələr Diyarında" (Alice's Adventures in Wonderland) 1865-ci ildə nəşr olunmuş və dünya ədəbiyyatının ən məşhur və bənzərsiz uşaq kitablarından biridir. Bu əsər, fantastik dünyalar, məntiqsiz hadisələr və maraqlı obrazlar ilə doludur və həm uşaqlar, həm də böyüklər üçün dərin məna daşıyan bir əsərdir.
Kitabın baş qəhrəmanı, Alisa adlı kiçik bir qızdır. Alisa bir gün ağ dovşanı izləyərək bir çuxura düşür və özünü fantastik bir dünyada tapır. Bu dünya, məntiqin, zamanın və normal qaydaların işləmədiyi, qəribə və təəccüblü canlılarla dolu bir yerdir. Alisa burada bir çox qəribə və təkrarlanan hadisələrlə qarşılaşır, onlarla qarşılaşdığı məxluqların davranışları isə ona düşündürücü dərslər verir.
Əsərin ən tanınmış simvollarından biri, Çoxrətli Kraliça, ağ dovşan, Mad Hatter (Dəlixanada olan adam) və Cheshire pişiyidir. Hər biri öz xüsusiyyətləri və davranışları ilə Alisa'nın qarşısında müxtəlif həyat məsələlərini suallar şəklində ortaya qoyur. Hekayə boyunca Alisa, öz kimliyini tapmaq, böyümək və müxtəlif hallarda özünü ifadə etməyi öyrənir.
Kitab, sadə bir uşaq hekayəsi kimi görünə bilər, amma əslində dərin fəlsəfi və psixoloji təhlillər ehtiva edir. Kerrolun əsəri, məntiqin və reallığın sınanması, identifikasiya və fərdin həyatını anlamaq məsələlərinə toxunur. Eyni zamanda, kitab bir çox fərqli şərhlərə açıqdır, çünki hər bir oxucu öz həyat təcrübəsinə görə fərqli mənalar çıxara bilər.
Alisa Möcüzələr Diyarında, zamanla populyarlaşaraq bir çox fərqli adaptasiyalara və təfsirlərinə ilham vermiş, həmçinin ədəbiyyat, incəsənət və mədəniyyət sahələrində dərin izlər buraxmışdır.
Əlif Şəfəq – "Eşq"
– İnsan ruhunun dərinliklərinə enən bu kitab sevgi və mənəvi axtarış mövzularını şagirdlərə fərqli prizmadan tanıdır.
Əlif Şəfəq'in "Eşq" əsəri, 2011-ci ildə nəşr olunmuş və müasir türk ədəbiyyatının ən çox oxunan və diqqət çəkən əsərlərindən biridir. Bu roman, həm Tarixin, həm də Dinin izlərini daşıyan bir hekayə ilə bərabər, insanın daxili dünyasını və eşq anlayışını da araşdırır.
Kitabın mərkəzində iki paralel hekayə yer alır. Birincisi, 13-cü əsrdə Mövlana Cəlaləddin Ruminin və onun sənətkar dostu Şems Təbrezinin hekayəsidir. Rumini və Şemsiin qarşılıqlı əlaqəsi və eşqin, mənəviyyatın gücü əsərdə əsas mövzulardan biridir. İkincisi isə, müasir dövrdə yaşayan bir qadın olan Mevlanın hekayəsidir. O, bir tərəfdən şəxsi həyatında və işindəki çətinliklərdən əziyyət çəkir, digər tərəfdən isə Mövlana və Şemsin fəlsəfələrini kəşf edir.
Romanın ən vacib mövzularından biri, eşqin insan həyatına və təbiətinə necə təsir etməsidir. Əlif Şəfəq, eşqin bir insanın ruhunu necə təmizləyə biləcəyini, onu mənəvi olaraq böyüdəcəyini və həyatın məqsədini tapmağa necə kömək edəcəyini araşdırır. Həm də, fərqli zaman və məkanda olan insanlara bu təcrübəni çatdırmağa çalışır.
Əsər, eyni zamanda, mənəviyyat, din, fəlsəfə və insan ruhunun dərinliklərinə dair zəngin bir təhlil təqdim edir. Mövlana və Şemsin mənəvi birliyi ilə paralel olaraq, müasir dünyada insanın və eşqin anlamı üzərində düşünür.
Eşq həm çox qatlı bir hekayədir, həm də insanın özünü tapma yolunda apardığı daxili səyahəti təsvir edir. Bu əsər, oxuculara fəlsəfi düşüncələr və hissləri dərinləşdirərək, müasir həyatla qədim fəlsəfənin və ənənələrin qovuşduğu bir bədii dünya təqdim edir.
Oskar Uayld – "Dorian Qreyin portreti"
– Əxlaq və mənəvi dəyərlərlə bağlı suallar doğuran bu əsər gənclər üçün olduqca təsirlidir.
Oskar Uayldin "Dorian Qreyin Portreti" (The Picture of Dorian Gray) 1890-cı ildə nəşr olunmuş və ədəbiyyatın ən məşhur və dərin mənalı əsərlərindən biridir. Bu roman, insan təbiətinin ziddiyyətlərini, əxlaqi dəyərləri və gözəlliyin, gəncliyin, estetik təsəvvürlərin və moral deqredasiyanın qarşısında yaşanan daxili böhranları araşdırır.
Əsərin baş qəhrəmanı Dorian Qrey, gənc, gözəl və cazibədar bir adamdır. O, məşhur rəssam Basil Hallward tərəfindən bir portret çəkildikdən sonra, gözəlliyinin və gəncliyinin daimi olmasını diləyir. Dorianın bu istəyini gizli şəkildə həyata keçirən qüvvə, onun portretinin yaşlanıb çirkinləşməsinə və günahların izlərini üzündə daşımasına səbəb olur. Lakin Dorianın özü heç vaxt yaşlanmaz, onun cismi həmişə gənc və gözəl qalır.
Roman boyunca Dorianın həyatı, əxlaqsızlıq, mütəhərrik həyat tərzi, cəmiyyətin gözəllik və həyatın sevincinə olan vurğunluğu ilə toxunur. O, öz maraqlarını və istəklərini əldə etmək üçün əxlaqını, dostlarını və hər şeyi qurban verir. Dorianın portreti isə onun iç dünyasını və etdiyi günahları açığa çıxarır, amma yalnız portretin üzərindəki dəyişikliklər onun daxilindəki çürüməni göstərir.
Əsər, gözəllik, əxlaq, müstəqil düşüncə və insanın daxili mübarizəsi haqqında çox dərin fəlsəfi suallar ortaya qoyur. Uayld, gözəlliyin və gəncliyin müqəddəsliyini təhlil edir və onların itirilməsinin gətirdiyi acıları göstərir. Eyni zamanda, romanda sənət və estetik təcrübələr də vacib yer tutur, çünki Basilin portreti və Dorianın həyatına müdaxiləsi sənətin gücünü və təsirini simvolizə edir.
Dorian Qreyin Portreti, əxlaq, estetik və insan ruhunun qaranlıq tərəflərini dərindən araşdıran bir əsərdir və zaman keçsə də, müasir dünyada hələ də aktualdır. Uayldın əsəri, həm ədəbiyyatın, həm də estetik fəlsəfənin inkişafında mühüm bir yer tutur.
Paulo Koelyo – "Kimyagər"
– Xəyalların ardınca getməyin əhəmiyyəti və insanın öz yolunu tapması haqqında ilhamverici bir kitabdır.
Paulo Koelyonun "Kimyagər" (The Alchemist) əsəri, 1988-ci ildə nəşr olunmuş və dünya ədəbiyyatında böyük uğur qazanmış, 70-dən çox dilə tərcümə edilmiş bir romandır. Bu əsər, həyatın mənası, şəxsi inkişaf, arzulara çatmaq və qəlbinə qulaq asmaq mövzularında dərindən düşünməyə təşviq edən bir hekayə təqdim edir.
Romanın baş qəhrəmanı, bir ispan çobanı olan Santiago'dur. Santiago, həyatında daha çox şey axtarır və bir gün yuxusunda "qızıl" tapmaq üçün bir yol olduğunu görür. O, yuxusunun izini sürərək, öz arzularını və həqiqi məqsədini tapmağa doğru bir səyahətə çıxır. Səyahətində, müxtəlif məxluqlarla və insanlarla qarşılaşır, onlardan həyat haqqında dərslər alır. Bu dərslər, özünü anlamaq, həyatda qarşıya çıxan çətinliklərlə necə başa çıxmaq və ən əsası, hər bir insanın "şəxsi əfsanəsini" tapması haqqında dərslərdir.
Romanın mərkəzində, Koelyo həyatın mənasını və arzulara çatmağı simvolizə edən şəxsi əfsanə anlayışını təqdim edir. Hər insanın öz həyat yolunu tapması və ona doğru getməsi vacibdir. "Kimyagər", insanın həyatın mənasını tapmaq üçün lazım olan daxili güc və istək gücünü kəşf etməsinin vacibliyini vurğulayır. Bu səyahət, yalnız fiziki deyil, həm də ruhani və mənəvi bir yolculuqdur.
Koelyo, çox sadə və poetik bir dil ilə dərin fəlsəfi mövzuları ələ alır. Kimyagər əsəri, öz arzularını izləmək, həyatın hər anını qiymətləndirmək və öz qəlbinin səsini dinləmək barədə çox mühüm mesajlar verir. Hekayə, oxucuya öz həyat məqsədini tapmağın və gerçək dəyəri anlamanın önəmini göstərir.
Əsər, həm də universal bir mesaj daşıyır: hər bir insanın daxilində öz böyük arzularına və həyat yoluna doğru getmək üçün güc var. Kimyagər həyatın ən böyük məqsədinin özünü tapmaq və həmin məqsədi izləmək olduğunu anlatan ilhamverici bir hekayədir.
Bu kitablar şagirdlərə həm bilik, həm də həyati dərslər verərək onların inkişafına töhfə verə bilər. Valideynlər və müəllimlər də bu kitabları tövsiyə edərək uşaqların mütaliəyə marağını artıra bilərlər. 📚✨