Ənvər Çingizoğlu: Azərbaycan tarixi və mədəniyyətinin dəyərli tədqiqatçısı…
Ənvər Çingizoğlu tam adı, Fərəcov Ənvər Çingiz oğlu, Azərbaycan ədəbiyyatında, tarixində və mədəniyyətində mühüm iz qoymuş bir yazıçı, publisist, geneoloq və elmi tədqiqatçıdır. O, öz əsərlərində tarix, etnoqrafiya, folklor və xalqın mənəvi irsini dərindən öyrənmiş və bu sahələrdəki elmi tədqiqatlarla Azərbaycanın elmi-mədəni həyatına əvəzsiz töhfələr vermişdir. Çingizoğlunun fəaliyyətləri yalnız ölkə daxilində deyil, eyni zamanda beynəlxalq aləmdə də tanınır.
HƏYATININ ERKƏN DÖVRLƏRİ VƏ TƏHSİLİ...
Ənvər Çingizoğlu 10 may 1962-ci ildə Cəbrayıl rayonunun Xudayarlı kəndində anadan olmuşdur. 8-ci sinifə qədər burada təhsil almışdır. Sonra isə, Bakı şəhərində Nərimanov rayonunda yerləşən 2 saylı Dəmir Yolu Litseyinə daxil olmuş və orada təhsilini davam etdirmişdir. Təhsilini başa vurduqdan sonra, 1980-1982-ci illərdə Sovet ordusunda hərbi xidmətdə olmuşdur. Xabarovsk şəhərindəki hərbi xidmət dövrü, ona müxtəlif xalqların həyatını öyrənmək və fərqli mədəniyyətlərlə tanış olmaq fürsəti yaratmışdır.
JURNALİSTİKA VƏ İCRAİ FƏALİYYƏTİ...
Bakı Dövlət Universitetinin Jurnalistika fakültəsində təhsilini tamamladıqdan sonra, Ənvər Çingizoğlu öz peşəkar fəaliyyətinə jurnalist olaraq başlamışdır. İlk olaraq Füzuli rayonunun “Araz” qəzetində ədəbi işçi kimi çalışmış və daha sonra Azərbaycan Televiziyasının müxtəlif vəzifələrində fəaliyyətini davam etdirmişdir. 1994-cü ildən 2014-cü ilə qədər Azərbaycan Televiziyası Qapalı Səhmdar Cəmiyyətində redaktor, böyük redaktor və şöbə müdiri vəzifələrində çalışan Çingizoğlu, 2014-cü ilin mart ayında Azərbaycantelefilm şirkətinə Baş Redaktor müavini təyin olunmuşdur. Həmçinin, o, “Soy” dərgisinin baş redaktorudur. Çingizoğlu, jurnalistikanın əsaslarını dərindən mənimsəyərək, həm də publisistik yazıları ilə tanınmışdır. Onun dövri mətbuatda dərc edilmiş məqalələri, aktual mövzuları və tarixi hadisələri işıqlandırır. Bu yazılar yalnız yerli oxuculara deyil, həm də beynəlxalq auditoriyaya təqdim olunur və müasir dövrün tələblərinə uyğun məlumatları çatdırır. Onun səmərəli jurnalistik fəaliyyəti 2012-ci ildə ona "Qızıl qələm" mükafatı qazandırmış, 2017-ci ildə isə “Jurnalist-etnoqrafı” diplomuna layiq görülmüşdür.
TARİXİ TƏDQİQATLAR VƏ ELMİ FƏALİYYƏT...
Ənvər Çingizoğlu, yalnız jurnalistika ilə kifayətlənməyərək, elmi fəaliyyətini də yüksək səviyyədə davam etdirmişdir. O, Azərbaycan tarixi, xalqının mənəvi irsi, xüsusilə də Azərbaycanın xanlıqlar dövrü ilə bağlı araşdırmalar aparmışdır. Onun əsərləri, Azərbaycanın zəngin tarixini və mədəniyyətini dünyaya tanıtmaqda böyük rol oynayır. Çingizoğlu, xüsusilə Avşar elinin etnoqrafiyası, folkloru və tarixini öyrənərək, bu sahələrdə geniş elmi tədqiqatlar aparmış və özünün dəyərli əsərlərini təqdim etmişdir. O, həmçinin türk xalqlarının etnogenezi, etnologiyası və tarixşünaslığının aktual problemləri ilə bağlı müxtəlif monoqrafiyalar yazmış və bu sahələrdəki elmi təhlillərini bir çox beynəlxalq konfranslarda təqdim etmişdir. Çingizoğlunun yazdığı əsərlər arasında "Avşarlar", "Qarabağ xanlığı", "Xurşidbanu Natəvan" və "Zəngəzur Qartalı" kimi tarixi tədqiqatlar və sənədli filmlərin ssenariləri xüsusi əhəmiyyətə malikdir. Onun tədqiqatlarının əsas mövzuları, Azərbaycanın tarixi coğrafiyasını, xalqının etnik mənşəyini və mədəni irsini əhatə edir. Çingizoğlunun elmi fəaliyyətinin əsas istiqamətləri Azərbaycan xalqının soy-kökünün araşdırılması və Azərbaycan xanlıqları tarixinin tədqiqi ilə bağlıdır. O, həmçinin Azərbaycanın müxtəlif regionlarının etnografiyasını və xalqının şifahi yaradıcılığını toplayaraq tədqiqatlarda istifadə etmişdir.
FOLKLOR VƏ ETNOQRAFİYA...
Ənvər Çingizoğlu, xüsusilə folklor və etnoqrafiya sahəsində apardığı araşdırmalarla da tanınır. O, bu sahədə 30 ildən artıq təcrübəyə malikdir və Azərbaycanın müxtəlif bölgələrində yaşayan xalqların folklorunu, adət-ənənələrini, şifahi ədəbiyyatını toplayaraq nəşr etmişdir. Onun Avşar elinin mədəniyyəti və folkloru ilə bağlı tədqiqatları, həm Azərbaycan, həm də dünya miqyasında maraq doğurmuşdur. Çingizoğlunun ən mühüm araşdırmalarından biri, Avşar elinin etnik-milli düşüncə tərzi və şifahi yaradıcılığı ilə bağlıdır. O, həmçinin Azərbaycanın Qarabağ bölgəsinin etnoqrafiyasına dair çoxsaylı tədqiqatlar aparmış, bu barədə bir çox kitab və məqalələr yazmışdır. Çingizoğlunun elmi əsərləri, Azərbaycan xalqının mədəniyyətini və etnik köklərini daha dərindən anlamağa imkan yaradır.
SƏNƏDİ FİLMLƏR VƏ SENARİST FƏALİYYƏTİ...
Ənvər Çingizoğlu həm də senarist kimi fəaliyyət göstərmiş və bir sıra tarixi sənədli filmlərin ssenari müəllifi olmuşdur. Onun senarisi əsasında çəkilən "Avşarlar", "Xurşidbanu Natəvan", "Zəngəzur Qartalı", "Kəminə" və digər filmlər, Azərbaycan tarixi və mədəniyyətini geniş auditoriyaya tanıdır. Bu filmlər yalnız Azərbaycan xalqının keçmişini işıqlandırmaqla qalmır, həm də müasir dövrdə xalqın mənəvi dəyərlərini təbliğ edir.
ƏSƏRLƏRİ VƏ TƏDQİQATLARI...
Ənvər Çingizoğlunun əsərləri müxtəlif mövzuları əhatə edir. Onun “Avşarlar” əsəri, türk xalqlarının tarixi, mədəniyyəti və etnik kökləri ilə bağlı yazılmış ən mühüm tədqiqatlardan biridir. Həmçinin, “Qaradağlılar”, “Qarabağ xanlığı” və “Zəngəzur Qartalı” əsərləri, Azərbaycanın tarixi və etnoqrafiyasına dair mühüm mənbə kimi qəbul edilir.
NƏTİCƏ...
Ənvər Çingizoğlu, Azərbaycan tarixinin və mədəniyyətinin dərindən araşdırılması və təbliği sahəsində böyük xidmətlər göstərmiş bir alim və yazıçıdır. Onun əsərləri, yalnız Azərbaycanın keçmişini anlamağa deyil, həm də xalqımızın gələcək nəsilləri üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir. O, həm elmi tədqiqatçılıq fəaliyyətində, həm də jurnalistikada öz dərin biliklərini və təcrübələrini ortaya qoymuş və hər zaman Azərbaycan xalqının tarixi və mədəniyyətini qorumağa və inkişaf etdirməyə xidmət etmişdir. Ənvər Çingizoğlunun araşdırmaları gələcək tədqiqatçılarında ilham mənbəyi olacaqdır.
Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin tarix fakültəsinin 2-ci kurs Tələbəsi Cəfərli Ramin Ramil oğlu.