Tarixin səhnəsində zaman-zaman adları böyük hərflərlə yazılan sərkərdələr olub. Onların döyüş meydanlarındakı qələbələri, dövlətçilik bacarıqları və siyasətləri dünya tarixində silinməz iz buraxıb. Bu adlardan biri də Nadir Şah Əfşardır. O, 18-ci əsrin ən güclü sərkərdələrindən biri kimi tanınır və çox zaman "İranın Napoleonu" və ya "Asiyanın Napoleon Bonapartı" adlandırılır.
Nadirin yüksəlişi təsadüf deyildi. Səfəvilər dövlətinin zəiflədiyi bir dönəmdə güclü bir liderə ehtiyac duyulurdu. Daxili çəkişmələr, xarici basqılar və siyasi böhran içində çırpınan İranı birləşdirəcək, yenidən güc mərkəzinə çevirəcək bir lider lazım idi. Məhz bu boşluğu dolduran Nadir şah oldu.
Onun zəfərlərinin ən möhtəşəmi isə şübhəsiz ki, Hindistan yürüşü idi. Təsəvvür edin, o dövrün zəngin imperiyası olan Baburilər dövlətini diz çökdürərək Dehliyə daxil olan bir ordu və onun önündə dayanan bir lider. O, təkcə Hindistanın sərvətlərini İrana gətirmədi, həm də öz adını dünya tarixində ölümsüzləşdirdi. “Koh-i-Nur” və “Peşvə taxtı” kimi Hindistanın qiymətli xəzinələri Nadir şahın qələbələrinin simvoluna çevrildi.
Lakin hər böyük liderin həyatında bir dönüş nöqtəsi olur. Nadir şahın qəddarlığı, hakimiyyətə daha çox bağlanması və öz ətrafına belə güvənməməsi onun sonunu yaxınlaşdırdı. Xalqın ağır vergilərlə üz-üzə qalması, onun zalımlığına qarşı narazılıqları artırdı. Sonda isə o, öz yaxın adamlarının əli ilə həyatdan məhrum edildi.
Nadir şahın həyatı mənə hər zaman bir sualı düşündürür: Böyük sərkərdə olmaq, yoxsa böyük lider olmaq daha önəmlidir? O, bəlkə də tarixdə adını fateh kimi yazdı, lakin qurduğu imperiya onun ölümündən dərhal sonra parçalandı. Bu da göstərir ki, yalnız qılıncla qurulan imperiyalar uzunömürlü olmur.
Bu gün Nadir şahı yad edərkən onun həm qələbələrini, həm də faciəli sonunu düşünmək lazımdır. O, tarixə sərkərdə kimi düşdü, amma liderlik yolunda etdiyi səhvlər bizə böyük dərslər verir. Tarixin səhifələrində qalıcı olmaq üçün yalnız zəfərlər deyil, həm də ədalət və mərhəmət vacibdir.