Novruz bayramı minilliklər boyu türk və fars xalqlarının mədəniyyətində xüsusi yer tutmuş, baharın gəlişini, yenilənməni və bolluğu simvolizə etmişdir. Hər il martın 20-21-də qeyd edilən bu bayram Azərbaycan, İran, Türkiyə, Orta Asiya və digər bölgələrdə geniş şəkildə qeyd olunur.
Novruzun Mənşəyi və Tarixi
Novruz qədim dövrlərə gedib çıxan bayramlardan biridir. Onun tarixi zərdüştilik dövrünə aid edilir və ənənəyə görə, bu gün Günəşin Qoç bürcünə keçməsi ilə yazın başlanğıcı hesab olunur. Novruzun mənası "Yeni gün" deməkdir və bu, təbiətin yenilənməsi, torpağın oyanması və həyatın canlanması ilə bağlıdır.
Novruzun Simvolları və Adətləri
Novruzun əsas simvolları Su, Od, Hava və Torpaqdır. Bayramdan öncə dörd çərşənbə qeyd olunur ki, bu da dörd ünsürü təmsil edir:
Su çərşənbəsi – həyatın başlanğıcını simvolizə edir.
Od çərşənbəsi – işıq və istilik rəmzidir.
Yel çərşənbəsi – küləklərin qışın sonunu xəbər verməsini ifadə edir.
Torpaq çərşənbəsi – torpağın oyanmasını bildirir.
Bayram axşamı süfrəyə "S" hərfi ilə başlayan yeddi növ nemət (Səməni, Sumax, Süd, Sirkə, Su, Sümbül, Səbzi) düzülür. Səməni yaşıl cücərti kimi bolluq və bərəkəti təmsil edir.
Novruzun Əsas Mərasimləri
Tonqal qalamaq – insanlar tonqalın üzərindən atlayaraq, bütün xəstəlik və pis enerjilərin yanıb getdiyinə inanırlar.
Papaqatdı – uşaqlar qapılara papaq ataraq bayram payı alırlar.
Yumurta döyüşdürmək – bu, Novruzun əyləncəli ənənələrindən biridir.
Kosa və Keçəl tamaşası – Novruzun rəmzi personajlarıdır və müxtəlif məzhəkəli səhnələr göstərirlər.
Novruzun Cəmiyyətə Təsiri
Novruz bayramı insanları birləşdirən, ailələri bir yerə toplayan və keçmişin dəyərlərini gələcək nəsillərə ötürən mühüm bir bayramdır. UNESCO tərəfindən 2009-cu ildə qeyri-maddi mədəni irs siyahısına daxil edilən bu bayram dünyanın bir çox ölkəsində rəsmi olaraq qeyd olunur.
Novruz – yalnız bir bayram deyil, eyni zamanda yeni başlanğıcların, dostluğun və sülhün rəmzidir. Bu gözəl bayram hər evə sevinc, firavanlıq və xoşbəxtlik gətirsin!