XXI əsr texnologiyalar əsri hesab olunur. Bu dövrdə həyatımızın ayrılmaz hissəsinə çevrilmiş İnformasiya və Kommunikasiya Texnologiyaları (İKT) cəmiyyətin bütün sahələrinə sirayət edərək həm gündəlik həyatımıza, həm də qlobal inkişaf proseslərinə güclü təsir göstərir. Müasir dünyada informasiya texnologiyalarının rolunu nəzərə almadan heç bir sahənin uğurundan danışmaq mümkün deyil.
İKT – informasiyanın yaradılması, ötürülməsi, saxlanması və istifadəsini mümkün edən texnoloji vasitələrin və sistemlərin məcmusudur. Bu texnologiyalar kompüterlərdən tutmuş internet, mobil rabitə, proqram təminatı və rəqəmsal xidmətlərə qədər geniş sahəni əhatə edir. Onun əsas komponentlərinə aparat təminatı, proqram təminatı, şəbəkə sistemləri və insan resursları daxildir.
Bu texnologiyaların tətbiq sahələri son dərəcə genişdir. Təhsil sahəsində distant təhsil platformaları, rəqəmsal dərs vəsaitləri və onlayn qiymətləndirmə sistemləri müəllim və tələbələr üçün yeni imkanlar yaradır. Səhiyyədə isə elektron xəstəlik kartları, onlayn tibbi konsultasiyalar və süni intellektə əsaslanan diaqnostika sistemləri xidmətlərin keyfiyyətini yüksəldir. Elektron ticarət, rəqəmsal marketinq və avtomatlaşdırılmış istehsal sistemləri iqtisadiyyatda rəqabət mühitini gücləndirir. Eyni zamanda, dövlət idarəçiliyində “e-hökumət” layihələri vətəndaşlara daha operativ və şəffaf xidmətlər təqdim etməyə imkan verir.
Azərbaycanda İKT sahəsində ciddi nailiyyətlər əldə olunub. “Elektron Azərbaycan” proqramı, “ASAN xidmət” modeli və “myGov” platforması ölkədə rəqəmsal dövlət quruculuğunun əsas sütunlarındandır. Azərbaycanın ilk telekommunikasiya peyki olan “Azerspace-1” 2013-cü ildə orbitə buraxılıb və bu hadisə ölkənin texnoloji müstəqilliyinin təmin olunması baxımından mühüm mərhələ hesab edilir. Hazırda “Azerspace-2” və digər texnoloji layihələr də uğurla icra olunur.
İKT cəmiyyətə bir sıra üstünlüklər bəxş edir – operativlik, çeviklik, məlumatlara qlobal çıxış, yeni iş sahələrinin yaradılması və insan potensialının inkişafı bu texnologiyaların əsas gətirdiyi faydalardandır. Lakin eyni zamanda bu sahə bir sıra çağırışlarla da üz-üzədir. Kiber təhlükəsizlik məsələləri, rəqəmsal bərabərsizlik və texnoloji asılılıq cəmiyyətin qarşısında duran mühüm problemlərdir.
İnformasiya və Kommunikasiya Texnologiyaları artıq bir seçim deyil, zərurətdir. Gələcəyin uğurlu cəmiyyətləri məhz İKT-nin effektiv tətbiqi və inkişafı üzərində qurulacaq. Azərbaycanın bu istiqamətdə atdığı ardıcıl və strateji addımlar ölkəmizi regionun rəqəmsal liderlərindən birinə çevirmək potensialına malikdir.