Erkən nikahın psixoloji və sosial fəsadları ilə bağlı fikirlərini bölüşən psixoloq Fəridə Musəvi bildirib ki, bir çox qadınların yaşadığı travmalar onlara analarından miras olaraq keçir. Onun sözlərinə görə, milli dəyərlər və keçmiş adət-ənənələr uzun illər boyu gənc qızların tez ailə qurmasının “yaxşı hal” kimi qəbul olunmasına səbəb olub.
> “Keçmişdə ‘kim tez ailə qurarsa, yaxşı qızdır’ düşüncəsi cəmiyyətdə hökm sürüb. Oğlu olan ana görüb-bəyəndiyi qızı seçib alırdı. Bu yanaşma illərlə bizim şüuraltımıza kodlaşdırılıb. Erkən nikaha məruz qalan bir ana travmalarını övladına ötürür, o övlad da öz növbəsində həmin travmanı gələcək nəsillərə ötürür. Sevindirici haldır ki, bu gün bəzi xanımlar artıq fərqindədirlər, şəfalanmağı seçirlər və övladlarına sağlam gələcək verirlər,” – deyə psixoloq vurğulayıb.
Fəridə Musəvi qeyd edib ki, erkən nikaha məcbur qalan qadınlarda basdırılmış duyğular sonradan ciddi psixoloji pozuntulara səbəb olur:
> “Panik atak, ağır depressiya – bunların hamısı erkən nikahın fəsadlarıdır. Burada ginekoloji tərəflərə toxunmuram. 18 yaşdan və daha kiçik yaşda analıq yaşayan qadının orqanizmində yaranan dəyişikliklər psixologiyasına da təsir edir. Əgər qadın düşdüyü mühitdə – qayın, qaynata, baldız və onu anlamayan bir həyat yoldaşının arasında dəstək görmürsə, aldığı travmalar gələcəkdə onu yalnız intihara aparır. Təəssüf ki, bu gün biz bunun şahidiyik. Bir çox qadın səbəbsiz kimi görünən səbəblərlə özünü asır, atır, özünə qəsd edir. Bunun kökündə basdırılmış, illərlə dilə gətirilməyən duyğular dayanır.”
Psixoloq vurğulayıb ki, erkən nikah qadının seçim azadlığını əlindən alır:
> “Erkən nikah quran xanımların seçim şansı olmur. Onlara ‘sənin seçmək ixtiyarın yoxdur, qərarı ailə verir’ deyilir. Bu fikir beyinə kodlaşdırılır və o qadın öz övladına da eyni düşüncə tərzini ötürür. Beləliklə, nəsillər sağlam olmayan təfəkkürlə yetişir.”
Onun sözlərinə görə, savadsız, sosiallaşmamış, maariflənməmiş bir ana cəmiyyət üçün faydalı övlad yetişdirə bilməz:
> “Bəziləri düşünür ki, bunun heç bir əhəmiyyəti yoxdur, qadın tez ailə qurmalıdır. Mən hesab edirəm ki, qadın müəyyən yaş dönəmindən sonra ailə qurmalıdır. Bu, dünya psixoloqları tərəfindən də təsdiqlənir. Mənim şəxsi fikrimə görə, ideal yaş 27–30 arasıdır. Qadın ailə qurarkən niyə ailə qurduğunu, həyatını kiminlə birləşdirdiyini, gələcək övladına necə bir ata seçdiyini düşünməlidir.”
Psixoloq həmçinin erkən nikaha qaçaraq razılıq verən qızların da məsuliyyətinin əsasən ailələrində olduğunu deyib:
> “Uşağının təhsilinə pul tapmayan, amma cehiz yığan bir ailə övladının şüuraltına bunu kodlayır. Yeniyetməlik dövrünə girən uşaq artıq ər barədə düşünməyə başlayır. İlk qarşısına çıxan tipi ideallaşdırır, çünki başqa nümunəsi yoxdur. Halbuki təhsil alsa, işləsə, daha düzgün seçim edərdi. Buna görə maarifləndirmə işləri gücləndirilməlidir. Hər ay məktəblərdə, kolleclərdə valideyn və uşaqlarla bu mövzuda görüşlər keçirilməlidir.”
Fəridə Musəvi qanunvericilikdə mövcud olan erkən nikaha qarşı müddəaların da sərtləşdirilməsini təklif edir.
> “Azərbaycan qanunları inkişaf edir, amma sərtliyə baxmayaraq, dövlət orqanlarını aldadaraq erkən nikah quranlar hələ də var. Qanunlar daha da ağırlaşdırılmalı, valideynlər cinayət məsuliyyətinə cəlb olunmalıdır. Ancaq bu halda biz birlikdə gənclərimizi xilas edə bilərik.”
Psixoloq fikirlərini maraqlı bir bənzətmə ilə tamamlayıb:
> “Siz bir rəqəmi – məsələn, 6-nı görürsünüz. Ziyalı insan ona əks tərəfdən baxanda 9 olduğunu da görə bilər. Amma erkən nikaha məruz qalan və sosiallaşmayan fərd yalnız dar çərçivədən baxır və 6-nı elə 6 kimi qəbul edir. Onlar digər tərəfi görə bilmirlər.”