Məşhur Azərbaycan dirijoru və bəstəkarı, Azərbaycan Dövlət Simfonik Orkestrinin baş dirijoru, Dövlət Filarmoniyasının direktoru Niyazi Zülfüqar oğlu Tağızadə-Hacıbəyov — sənət və ömür yolunu faciələrlə keçmiş nadir şəxsiyyətlərimizdən biridir.“Tehsil365” onun həyat və yaradıcılığını araşdıraraq oxuculara Maestro Niyazinin bənzərsiz sənət dünyasını təqdim edir:
Tiflisdə ziyalı ailəsində dünyaya gələn Niyazinin atası bəstəkar Zülfüqar Hacıbəyov, anası isə həkim Böyükxanım idi. Əmisi, dahi bəstəkar Üzeyir Hacıbəyov körpəni ilk dəfə görəndə, onun baxışlarına valeh olub demişdi: “Bu uşaq lap knyaza bənzəyir.” Beləliklə, Niyazi həyatı boyu iki adla — həm rəsmi “Niyazi”, həm də yaxınlarının dillərində “Knyaz” olaraq yaşadı.
Maestro həyatında yalnız bir dəfə evlənmişdi. Onun Həcər xanımla tanışlığı təsadüf nəticəsində Mahaçqalada baş tutmuşdu. Lakin bu sevgi yolları asan deyildi. Qızın ailəsi izdivaca qarşı çıxsa da, gənclər gizlicə evlənərək bütün çətinliklərə sinə gərdilər. İlk illərdə kasıbçılıq içində yaşadılar, hətta Niyazi ayaqları islanmasın deyə ayaqqabısına qəzet parçaları qoyur, bunun nəticəsində xəstələnərək vərəmə tutulurdu.
Uzun illər bir-birinə dayaq olan Niyazi və Həcər xanımın övladı olmadı. Onlar Ceyhun adlı bir oğlanı övladlığa götürdülər. Amma bu seçim də faciə ilə nəticələndi: Ceyhun böyüdükdən sonra narkotik asılılığına qurşanaraq evdəki bütün qiymətli əşyaları, hətta maestronun brilyant qaşlı üzüyü və qızıl dirijor çubuğunu belə oğurlayıb satdı.
Niyazi ömrünün son illərində ürək xəstəliyindən əziyyət çəkdi və 71 yaşında dünyasını dəyişdi. Lakin ən böyük faciə bundan sonra yaşandı. Onun ölümündən cəmi beş il sonra Ceyhun evə gələrək pul istədi, amma istəyinə nail ola bilmədiyi üçün Həcər xanımı boğaraq qətlə yetirdi. Sonradan həbs edilən Ceyhun haqqında deyilənə görə, elə həbsxanada da həyatını itirdi.
Amma bu faciələrin kölgəsində onun yaradıcılığı işıq saçırdı. Niyazi Hacıbəyov Azərbaycan musiqisinin ən parlaq simalarından biridir. Onun dirijorluq fəaliyyəti təkcə ölkəmizdə deyil, dünyanın bir çox ölkəsində yüksək qiymətləndirilmişdir. Azərbaycan Dövlət Simfonik Orkestrini uzun illər ərzində dünya səviyyəli kollektivə çevirmiş, həm klassik, həm də milli musiqini ustalıqla ifa etdirmişdir.
Maestro eyni zamanda bəstəkar kimi də dərin iz qoyub. Onun ən məşhur əsəri “Rast” simfonik muğamıdır. Bu əsər Azərbaycan xalq musiqisinin zənginliyini Qərb simfonik məktəbi ilə vəhdətdə təqdim edir və milli musiqimizin dünyada tanıdılmasına böyük töhfə verir. Bundan başqa, o, “Xosrov və Şirin” operasının müəllifidir. Bu opera həm mövzu, həm də musiqi dili baxımından Azərbaycan opera sənətinin ən dəyərli nümunələrindəndir. Niyazinin “Zaqatala süitası”, “Qaytağı” simfonik rəqsi, “Konsert valsı” və digər əsərləri də musiqi xəzinəmizi zənginləşdirmişdir.
Onun dirijorluq istedadı haqqında dünyanın tanınmış musiqiçiləri heyranlıqla danışırdılar. Maestronun əlindəki çubuq təkcə orkestri deyil, sanki bütün zaldakı tamaşaçıların ürəyini də idarə edirdi. Onun ifasında musiqi bir dil kimi danışır, hər bir dinləyiciyə öz sözünü deyirdi.
Niyazi Hacıbəyovun həyatı və yaradıcılığı əsl bədii dramı xatırladır. O, bir tərəfdən musiqi dünyasının zirvəsinə yüksəlmiş, Azərbaycan mədəniyyətini dünyada tanıtmış, digər tərəfdən isə şəxsi həyatda ağır faciələrlə üzləşmişdi. Lakin bütün ağrılara baxmayaraq, onun adı bu gün də böyük ehtiramla çəkilir. Çünki Niyazi — həm “Knyaz”, həm də xalqın qəlbində əbədi yaşayan musiqi sehrkarıdır.