Azərbaycan musiqisi və mədəniyyəti əsrlər boyu xalqımızın həyat tərzini, düşüncəsini və milli kimliyini əks etdirən ən zəngin irsdir. Bu irs təkcə ölkə daxilində deyil, bütün dünyada tanınır və yüksək qiymətləndirilir.
Azərbaycan musiqisinin tarixi minilliklərə gedib çıxır. Qobustan qaya rəsmlərində təsvir olunan qoşalaşmış qavaldaşlar musiqi alətlərinin qədimliyini sübut edir. Ənənəvi xalq musiqisi – aşıq sənəti və xalq nəğmələri isə xalqımızın tarixi yaddaşının bir parçasıdır.
Muğam – milli musiqi xəzinəsi
Azərbaycan musiqisinin incilərindən biri muğamdır. Bu musiqi janrı yalnız musiqi deyil, həm də fəlsəfi düşüncə tərzidir. Muğam ifası ustalıq, improvizasiya və dərin bilik tələb edir.
2003-cü ildə Azərbaycan muğamı UNESCO-nun Bəşəriyyətin Qeyri-Maddi Mədəni İrs Siyahısına daxil edilmişdir.
Qarabağ, Şirvan və Bakı muğam məktəbləri bu sənətin əsas dayaqları hesab olunur.
Üzeyir Hacıbəyli və milli musiqi məktəbi
Azərbaycan professional musiqisinin banisi Üzeyir Hacıbəylidir. O, 1908-ci ildə “Leyli və Məcnun” operasını yazaraq Şərqdə ilk opera janrını yaratdı.
Üzeyir bəy həmçinin “Arşın mal alan” operettası ilə Azərbaycan musiqisini dünyaya tanıtdı.
Onun fəaliyyəti nəticəsində milli musiqi Avropa klassik musiqi üslubu ilə sintez edildi və yeni musiqi məktəbi formalaşdı.
Digər görkəmli musiqiçilər
Qara Qarayev – balet və simfonik əsərləri ilə dünya musiqisinə töhfə verib.
Fikrət Əmirov – “simfonik muğam” janrının yaradıcısıdır.
Rəşid Behbudov, Bülbül, Şövkət Ələkbərova kimi müğənnilər Azərbaycan vokal sənətini zirvəyə qaldırmışdır.
Mədəniyyətin inkişafı və dünya miqyasında tanınması
2010-cu ildə aşıq sənəti UNESCO tərəfindən bəşəri irs siyahısına daxil edildi.
Azərbaycan mədəniyyət paytaxtı kimi tanınan Şuşa şəhəri 2021-ci ildə “Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı” elan olundu.
Hər il keçirilən Üzeyir Hacıbəyli Beynəlxalq Musiqi Festivalı və Muğam müsabiqələri Azərbaycan musiqisinin dünyada tanıdılmasına xidmət edir.
Azərbaycan musiqi və mədəniyyət tarixi xalqımızın keçmişi ilə bu günü arasında körpüdür. Muğamın sədaları, Üzeyir bəyin əsərləri, aşıq sənəti və müasir musiqi irsimiz bu gün də dünyada səslənir və Azərbaycanı tanıdır.