Heydər Əliyev Azərbaycan Respublikasının siyasi və ictimai həyatında mühüm rol oynamış, ölkənin inkişafında müxtəlif sahələrdə, o cümlədən təhsil sahəsində genişmiqyaslı islahatlara imza atmışdır. Onun rəhbərliyi dövründə (1969–1982-ci illərdə Azərbaycan SSR-nin birinci katibi, 1993–2003-cü illərdə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti) təhsil sahəsində əsas hədəf gənc nəsli müasir biliklərlə təmin etmək, elmi və texniki kadr potensialını gücləndirmək idi.
1969–1982-ci illərdə Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə ali təhsil müəssisələrində ciddi inkişaf işləri aparıldı. 1970-ci illərdə Bakı Dövlət Universitetinin elmi-tədqiqat bazası gücləndirildi, yeni fakültələr açıldı və tədris proqramları modernləşdirildi. 1975-ci ildə Azərbaycan Politexnik İnstitutu yeni laboratoriyalarla təmin edildi, mühəndislik və texnologiya sahələrində kadr hazırlığı artırıldı.
1980-ci illərdə isə ölkədə təhsil infrastrukturunun inkişafı sürətləndi: ali məktəblərdə auditoriya və kitabxanaların təchizatı yaxşılaşdırıldı, müəllimlərin ixtisas yüksəldilməsi proqramları həyata keçirildi. Bu dövrdə elmi-tədqiqat işlərinin aparılması və tələbələrin elmi fəaliyyətə cəlb olunması prioritet sahələrdən biri idi.
Heydər Əliyev dövründə istedadlı tələbələrin xaricdə təhsil alması üçün geniş imkanlar yaradıldı. 1970-ci illərin əvvəllərindən başlayaraq Azərbaycan gəncləri Sovet İttifaqı və Avropa ölkələrinin nüfuzlu universitetlərinə göndərilməyə başlandı. Məsələn, 1973-cü ildə Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə xaricdə təhsil alan tələbələrin sayı artdı və onlar əsasən mühəndislik, təbiət elmləri və humanitar sahələr üzrə təhsil alırdılar. Xaricdə təhsil alan tələbələr arasında mühəndislik və texnologiya sahəsində yetişmiş kadrlar Azərbaycanın sənaye və elmi inkişafına töhfə verdilər. Bu təşəbbüs ölkənin qlobal təhsil sisteminə inteqrasiyasını sürətləndirdi və yüksək ixtisaslı mütəxəssislərin yetişdirilməsinə şərait yaratdı.
Heydər Əliyev dövründə həyata keçirilmiş təhsil islahatları Azərbaycanın ali təhsil sisteminin müasir standartlara uyğunlaşmasına, elmi-tədqiqat işlərinin inkişafına və gənc mütəxəssislərin hazırlanmasına böyük töhfə verdi. Universitetlərin inkişafı və xaricdə təhsil imkanlarının genişləndirilməsi ölkənin intellektual potensialını artırmaqla yanaşı, gələcəkdə müstəqil Azərbaycan üçün elmi və texniki baza yaratdı.