Təhsil 365 - Logo Mobile

Genetikanın tarixi

8531.08.2025 - 18:55
Genetikanın tarixi

Genetika, canlıların xüsusiyyətlərini nəsildən-nəsilə necə ötürdüyünü öyrənən biologiyanın əsas sahələrindən biridir. Bu elm sahəsinin tarixi XIX əsrin ortalarına, Gregor Mendelin məşhur təcrübələrinə qədər gedib çıxır. Mendel, Avstriya keşişi və botanist, 1856–1863-cü illərdə bezelye bitkiləri üzərində apardığı təcrübələrlə genetikanın əsas qanunlarını müəyyən etmişdir. O, irsiyyətin müəyyən nümunələr üzrə keçdiyini və valideynlərin xüsusiyyətlərinin nəsillərə nizamlı şəkildə ötürüldüyünü aşkar etmişdi. Mendelin işləri, hibridləşdirmə və statistik analiz vasitəsilə irsiyyətin qanunlarını açıqladı.

Mendel öz dövründə çox az tanınsa da, XX əsrin əvvəlində onun işləri təkrar kəşf edildi və genetik elminin təməli olaraq qəbul edildi. Bu dövrdə Thomas Hunt Morgan və onun Drosophila meyvə milçəyi üzərində apardığı tədqiqatlar, xromosom nəzəriyyəsinin formalaşmasına gətirib çıxardı. Morgan, genlərin xromosomlar üzərində yerləşdiyini və irsiyyətin bu strukturlar vasitəsilə keçdiyini sübut etdi.

1920–1930-cu illərdə genetik tədqiqatlar molekulyar səviyyəyə keçməyə başladı. Bu dövrdə genlərin kimyəvi təbiəti və onların fermentlər vasitəsilə funksiyası öyrənilməyə başladı. 1944-cü ildə Avery, MacLeod və McCarty aparılan təcrübələr, DNT-nin irsiyyət materialı olduğunu göstərdi. Bu nəticə, canlılarda xüsusiyyətlərin ötürülməsinin əsas molekulunun DNT olduğunu təsdiqlədi.

1953-cü ildə James Watson və Francis Crick, Rosalind Franklin və Maurice Wilkins-in işlərinə əsaslanaraq DNT-nin ikili spiral quruluşunu kəşf etdilər. Bu kəşf genetik informasiyanın molekulyar səviyyədə necə saxlandığını və nəsildən-nəsilə necə ötürüldüyünü aydınlaşdırdı. DNT-nin kəşfi, genetik elmin sürətli inkişafının başlanğıcı oldu və biotexnologiya, tibb və molekulyar biologiya sahələrində inqilabi dəyişikliklərə yol açdı.

Beləliklə, genetikanın tarixi Mendelin sadə və metodik təcrübələrindən başlayaraq DNT-nin kəşfinə qədər uzanan bir inkişaf yolunu göstərir. Bu elm sahəsi, insan sağlamlığından kənd təsərrüfatına, ekologiyadan biotexnologiyaya qədər çox geniş sahələrdə tətbiq olunur və hələ də sürətlə inkişaf edir.

Şəbnəm Mirzəyeva

Xəbər Lenti

İnsan beyni kiçik lampanı yandıracaq qədər enerji istehsal edir04.09.2025 - 05:17
Dünyanın ən çox pirsinqə sahib olan qadını 04.09.2025 - 05:04
Ontologiya – varlığın mahiyyətinə fəlsəfi baxış03.09.2025 - 19:58
Epistemologiya: qədim yunanlardan müasir dövrə bilik fəlsəfəsi03.09.2025 - 19:47
Qədim Misir sivilizasiyası: tarix, mədəniyyət və irs03.09.2025 - 19:37
Şumerlərin ilk yazı sistemləri və ritualları03.09.2025 - 19:26
Abşeron–Xızı Regional Təhsil İdarəsinin rəhbərliyi tərəfindən təhsil işçiləri ilə görüş keçirilib03.09.2025 - 19:16
Mərkəzi Aran Regional Təhsil İdarəsində metodistlərlə işgüzar görüş keçirilib03.09.2025 - 19:07
Posthumanizm nə deməkdir? 03.09.2025 - 19:00
Qədim mədəniyyətlərdə astronomiya və təqvimlər03.09.2025 - 18:49
Bredford Universiteti: Böyük Britaniyada elm və innovasiya mərkəzi03.09.2025 - 18:40
Goranboyda məktəbli avtomobil qəzasında dünyasını dəyişdi03.09.2025 - 18:31
"Region məktəblərində maddi-texniki baza yaxşılaşsa da, müəllim resurslarında çatışmazlıq qalır"–Rasim Həsənzadə03.09.2025 - 18:29
Sorbonna irsi – Paris Universitetinin tarixi və təsiri03.09.2025 - 18:28
Məktəbli qız faciəvi şəkildə öldü03.09.2025 - 18:27
Qızın barmağında qalan üzüyü belə çıxardılar03.09.2025 - 18:25
Sabunçuda uşağa işgəncə verən qəyyum saxlanılıb, cinayət işi açılıb03.09.2025 - 18:23
Ötən ay Azərbaycandan İtaliya və Fransaya 4 tona yaxın qurbağa ayağı ixrac olunub03.09.2025 - 18:20
Ordubadda avtomobilin vurduğu 16 yaşlı məktəbli qız xəstəxanada ölüb 03.09.2025 - 18:18
Messina Universitetində təhsil və beynəlxalq imkanlar03.09.2025 - 18:10
Kvant texnologiyaları: gələcəyin elm sahəsi03.09.2025 - 17:55
Çingiz xanın imperiyasının dünya tarixində rolu03.09.2025 - 17:48
Orta ixtisas təhsili müəssisələrinə qəbul planı 98,66 faiz dolub03.09.2025 - 17:43
İnsan faktorunun robot sistemlərində rolu03.09.2025 - 17:40
Nazirlik rəsmisi: Ən çox şikayətlər hotel və gözəllik salonlarında sanitar normaların pozulması ilə bağlıdır03.09.2025 - 17:40
Peşə təhsili müəssisələrinə qəbulun II mərhələsi başa çatıb03.09.2025 - 17:34
Şah İsmayıl Xətainin siyasi və mədəni irsi03.09.2025 - 17:30
Zaman tədqiqatları və kronobiologiya03.09.2025 - 17:20
Truva müharibəsinin gerçəkliyi03.09.2025 - 17:15
Avtomatlaşdırılmış nəqliyyat sistemləri və sürücüsüz avtomobil texnologiyaları03.09.2025 - 17:10
Qədim Babil qülləsinin sirri03.09.2025 - 17:00
İngilis ədəbiyyatının “Birinci xanımı” – Ceyn Ostin03.09.2025 - 17:00
Səhiyyə nazirinə yeni müşavir təyin olunub03.09.2025 - 17:00
2025/2026-cı tədris ili üçün ali təhsil müəssisələrinə qəbulun nəticələri açıqlanıb03.09.2025 - 16:46
Mark Tven-Amerikan Yazıçı Əfsanəsi03.09.2025 - 16:40
Endoskopiya: daxili orqanlarda erkən diaqnoz imkanı03.09.2025 - 16:35
Mir Cəlal-"Heykəl uçulanda"03.09.2025 - 16:25
Elm və Təhsil Nazirliyinə edilən müraciətlərin statistikası açıqlanıb03.09.2025 - 16:23
Alman alimlər xərçəngin dərmanını tapdı 03.09.2025 - 16:20
Ensefalopatiya: beynin zədələnməsi sağlamlıq problemi olaraq diqqət mərkəzindədir03.09.2025 - 16:10
Sosial şəbəkələrdə aktivlik və şəxsi brendin formalaşması03.09.2025 - 16:00
Gülzar İbrahimova-"Boş səbət"03.09.2025 - 16:00
Sosial şəbəkələrdə vaxt keçirmək buna görə insanı yorur03.09.2025 - 16:00
Gənclər arasında özünüinkişaf kitablarının artan populyarlığı03.09.2025 - 15:52
Naftalanlı futbolçular ölkə kubokunda uğur qazanıb03.09.2025 - 15:45
Vaxtın düzgün idarə olunmasının tələbələrin uğurunda rolu03.09.2025 - 15:40
Gələn ilin sonuna qədər daha 6 milyon uşaq təhsildən məhrum ola bilər03.09.2025 - 15:36
Sabir Əhmədli-"Dərs" 03.09.2025 - 15:33