Azərbaycanın qədim tarixindən danışanda ilk yada düşən məkanlardan biri Qobustandır. Bakıdan təxminən 60 kilometr aralıda yerləşən Qobustan Milli Tarixi-Bədii Qoruğu əslində insanlığın minillərlə əvvəlki həyatına açılan bir pəncərədir. Burada tapılmış qayaüstü rəsmlər və daş kitabələr göstərir ki, bu ərazi hələ 15–20 min il əvvəl insanların yaşayış məskəni olub. Qaya parçaları üzərində təsvir olunan fiqurlar sadəcə şəkil deyil, bəşər sivilizasiyasının yaddaşına çevrilmiş simvollardır.
“Təhsil365”in topladığı məlumata görə,Qobustan qayaüstü təsvirləri əsasən ov səhnələrini, rəqs edən insan fiqurlarını, müxtəlif heyvanları və məişətə aid motivləri əks etdirir. Bu təsvirlərdən aydın olur ki, qədim insanların gündəlik həyatı təbiətlə sıx bağlı olub. Ovçuluq, balıqçılıq və ibtidai dini mərasimlər onların həyatının əsas hissəsini təşkil edib. Maraqlı fakt ondan ibarətdir ki, bəzi rəsmlərdə musiqi alətinə bənzər təsvirlər də var. Bu da göstərir ki, Qobustan yalnız məişətin yox, həm də mədəniyyətin beşiyi olub.
Qoruq ərazisində təkcə rəsmlər deyil, həm də qədim yaşayış məskənləri, mağaralar və daş kitabələr aşkar edilib. Burada yerləşən məşhur “Roma yazısı” Qafqazda Roma legionerlərinin izlərini göstərən nadir abidələrdən biridir. Bu yazı eramızın I əsrinə aid edilir və Roma imperiyasının sərhədlərinin nə qədər geniş olduğunu nümayiş etdirir.
Qobustan 2007-ci ildən etibarən UNESCO-nun Dünya İrsi Siyahısına daxil edilib. Bu fakt təkcə Azərbaycanın deyil, bütün bəşəriyyətin tarixi üçün Qobustanın nə qədər əhəmiyyətli olduğunu göstərir. Hazırda qoruq ərazisi muzey kimi fəaliyyət göstərir və hər il minlərlə turist buranı ziyarət edir.
Qobustan qayaüstü təsvirlərinin bir başqa özəlliyi isə onların bugünkü incəsənət və mədəniyyətimizlə bağlılığında özünü göstərir. Azərbaycan rəssamları, musiqiçiləri və yazıçıları bu təsvirlərdən ilham alaraq əsərlər yaradıblar. Hətta muğamın köklərindəki ritmlərin belə bu qədim qaya təsvirlərindəki rəqs motivləri ilə bağlı ola biləcəyi ehtimal olunur.