Massachusetts Texnologiya İnstitutunun (MIT) alimləri təxminən 4,5 milyard il əvvəl yaranmış proto-Dünyanın — Yer kürəsinin ilkin versiyasının — izlərini müəyyən ediblər. Bu kəşf planetimizin yaranma tarixi ilə bağlı ən qədim sirləri aydınlaşdırmağa bir addım da yaxınlaşdırıb.
“Tehsil365” xəbər verir ki, yeni tədqiqat “Nature Geosciences” jurnalında dərc olunub və həm gənc Yer kürəsini, həm də Günəş sisteminin formalaşmasına təsir edən ilkin “tikinti blokları” barədə yeni elmi dəlillər təqdim edir.
MIT və bir sıra beynəlxalq tədqiqat mərkəzlərinin alimlərindən ibarət qrup Yer səthinin ən qədim süxurlarında kalium izotoplarında qeyri-adi bir balanssızlıq aşkarlayıb. Bu fərq Yer üzərindəki digər materiallarla uyğun gəlmir və çox qədim geoloji qatlarda tapılıb.
Tədqiqatçılar bu kimyəvi fərqin sonrakı geoloji proseslər və ya toqquşmalarla izah edilə bilmədiyini bildiriblər. Alimlərin fikrincə, bu süxurlar proto-Dünya dövründən dəyişmədən qalan materialları qoruyub saxlaya bilər.
Tədqiqat zamanı alimlər Qrenlandiya və Kanadadan götürülən qədim süxur nümunələrini, eləcə də, Havay adalarındakı vulkanik lava qalıqlarını analiz ediblər. Nəticədə əksər Yer materiallarından fərqli olaraq, K-40 izotopunun azlığı müşahidə olunub.
MIT-nin Geologiya və Planet Elmləri üzrə dosenti Nikoul Nay bu tapıntını belə izah edib:
“Bu, sarı qum dolu bir qabda bircə qəhvəyi qum dənəsini tapmaq kimidir. Nümunələr fərqli şəraitdə formalaşıb və çox güman ki, proto-Dünya dövrünün qalıqlarıdır”.
Alimlər bu izotop çatışmazlığının planetin yaranması zamanı baş verən nəhəng toqquşmalarla necə əlaqəli ola biləcəyini öyrənmək üçün simulyasiyalar aparıblar. Nəticələr göstərib ki, zaman keçdikcə az K-40 tərkibli ilkin materiallar digər maddələrlə qarışaraq müasir süxurların tərkibinə daxil olub.
Bu da onu göstərir ki, K-40 çatışmazlığı olan nümunələr proto-Dünyadan qalan orijinal materialları təmsil edə bilər. Lakin tapılan izotopik izlər məlum meteoritlərlə tam uyğun gəlmir. Bu da proto-Dünyanı formalaşdıran meteoritlərin hələ tapılmadığı ehtimalını artırır.
“Müxtəlif meteorit qruplarından əldə olunan məlumatları birləşdirərək, Yer kürəsinin kimyəvi mənşəyini anlamağa çalışırıq. Lakin bu tədqiqat göstərir ki, hələ bütün meteorit növləri aşkar edilməyib və planetimizin haradan gəldiyini öyrənmək üçün qarşımızda çox iş var”, - dosent Nay qeyd edib.