Hazırki dövrdə, psixoloji problemlər yetərincə yayılmış vəziyyətdədir. Bunun tək çıxış yolu, psixoloji maarifləndirmədir.Bəs Azərbaycanda psixoloji maariflənmə hansı yerdədir? Bu sualın cavabını aydınlaşdırmaq üçün psixoloqlara müraciət etdik.
Psixoloq Mətanət Əliyeva “Tehsil365”ə açıqlamasında bildirib ki,
“Azərbaycanda psixoloji maarifləndirmə son illər nəzərəçarpacaq şəkildə gündəmə gəlib və xüsusilə təhsil mühitində bu sahəyə maraq artır. Məncə, psixoloji xidmətin ən strateji tərəfi məhz maarifləndirmədir, çünki profilaktika sonrakı müdaxilədən həm daha humanist, həm də daha səmərəlidir. Bu səbəbdən maarifləndirmə işi mütləq məktəbdən başlamalıdır.
Bir sıra məktəblərdə tədris ili boyunca ardıcıl mövzu xətti ilə — sinif iqlimi, empatiya və hörmət, emosiyaların tənzimi, kibertəhlükəsizlik və rəqəmsal etika, zorakılığın və bullinqin qarşısının alınması, stress və imtahan hazırlığı, valideyn-övlad kommunikasiya bacarıqları — istiqamətində maarifləndirmə aparılır. Düzgün planlanmış bu fəaliyyətlər uğurlu nəticə verir. Buraya psixoloji risklərin vaxtında aşkarlanması, münaqişə hallarının azalması və şagirdlərin psixologiyaya daha açıq, müsbət münasibət formalaşdırması aiddir. Qısası, yaxşı təşkil olunan məktəb maarifləndirməsi psixi rifah üçün “ilk müdafiə xətti”dir.
Maarifləndirmənin ikinci mühüm kanalı media və sosial şəbəkələrdir. Televiziya, onlayn platformalar və sosial media qısa zamanda böyük auditoriyaya çıxış imkanı yaradır. Burada peşəkarlıq həlledicidir: elmi əsaslı, etik qaydalara uyğun, sadə dildə izah olunan məzmunlar cəmiyyətin psixoloji savadlılığını artırır; şoulaşdırma və sensasiya yönümlü yanaşma isə yanlış inamlar yarada bilər. Bu cür yanaşmalar edən şəxslər psicplogiyaya olan etibarı və inamıda aşağı salır. Odur ki, media qurumları ilə psixoloqların sistemli əməkdaşlığı, etik kodeksi pozmamaq və etik redaksiya standartları vacibdir.
Maarifləndirmə işində mövcud çətinliklər də var: hər məktəbdə eyni səviyyədə resurs və kadr təminatı yoxdur, psixoloqların iş yükü bəzən yüksək olur. Online platformalarda maarifləndirmə aparan şəxslərin peşəkarlığına nəzarət sistemi yoxdur. Yaxşı olar ki, insanlar psixoloji məzmunlu marifləndirici kontentləri izləyərkən mütəxəssisin peşəkar olub olmamasınıda nəzərdə saxlasınlar. Bəzən yalnış maarifləndirmə və tövsiyyələr faciəvi sonluqla yekunlaşa bilər.
Ümumilikdə qeyd edək ki, son dönəmlər insanlar psixoloji mövzularda maariflənməyə çox böyük maraq gösətərirlər. Sevindirici hal budur ki, gənclərimiz şəxsi inkişaf və psixologiya istiqamətində kitablar oxumağa üstünlük verirlər. Demək olar ki, düzgün seçilmiş kitablar ən etibarlı maarifləndirmə üsullarındandır.”-deyə o qeyd edib.