Əgər bir uşaq zorakılıq edirsə,yəni zorakılıq edən tərəf uşaqdırsa, biz uşağı danışdırmalıyıq, o uşaqla ünsiyyətə keçməliyik və o uşağı cəzalandırmadan, ona cəza yöntəmi etmədən, bir növ iddiam etmədən onu dinləməliyik.
Bu fikirləri “Tehsil365” ə açıqlamasında psixoloq Nabat Mirzəyeva demişdir.O, bildirib ki:
“Sözsüz ki,biz ilk öncə həmin uşaqlara diqqət etməliyik,nəzər yetirməliyik.Bir uşaq çox tez-tez məktəbi buraxırsa, yəni dərsə çox fasilələrlə gec-gec gəlirsə,bunun içərisinə daxildir bir qorxu,susqunluq, yəni hər hansı bir qeyri-adi davranışları biz uşaqda hiss ediriksə biz nəzər yetirməliyik ki,bu hallar nəyə görə baş verir, valideynləri ilə ünsiyyətdə keçməliyik,sinif yoldaşları ilə, müəllimələri ilə danışılmalıdır.Nə baş verir, niyə bunu sezirsiniz, sizcə nəyə görə bunlar olur,bir növ, mütləq dərəcədə həmin şagird haqqında diqqətli və ətraflı şəkildə məlumat toplanırmalıdır ki, orada nə baş verir və nələr olur və bundan sonra biz həmin uşaqla ünsiyyətdə keçməliyik və uşağın özünü təhlükəsiz hiss etmək şəratini yaratmalıyıq.Yəni, sən təhlükəsiz bir yerdəsən və mənimlə bir yerdə ünsiyyətdə keçməyin səni qorxutmasın,mən hər zaman səninləyəm, sənin yanındayam.Bir növ inanımı,güvəni biz ötürməliyik. Bundan əlavə, qorxuları, narahatçılıqları,öz güvənsizlikləri varsa bunun üzərində çalışılmalıdır və özünü müdafiə mexanizmləri öyrədilməlidir. Yəni,zorakılığa qarşı nələr edə bilər,zorakılıqlarsa bundan sonra nə etməlidir, görübsə bundan sonra nələr etməlidir və mütləq dərəcədə ailəsi ilə ünsiyyət saxlayıb, həmin zorakılıq halını ailə məxvi şəkildə çatdırıb, onları bu durumdan xəbərdarlıq mütləq olunmalıdır.Yox, əgər bir uşaq zorakılıq edirsə,yəni zorakılıq edən tərəf uşaqdırsa, biz uşağı danışdırmalıyıq, o uşaqla ünsiyyətə keçməliyik və o uşağı cəzalandırmadan, ona cəza yöntəmi etmədən, bir növ iddiam etmədən onu dinləməli və onun durumu mütləq dərəcədə anlatmalıtıq ki, bunu necə etməliyik.Yəni, qarşımdakı uşağı etdiyi hərəkət onu necə hiss etdirdiyini,əgər ona bu olunsaydı, o özüncə hiss edərdi, bir növ nüqayisə fərqi onu anlatmaq və bundan sonra isə empatiyaz məsuliyyət və empativə anlayış, bunların daha da aktivləşməsi üçün siyanslar keçirilməlidir. Bundan belə anlamaq lazımdır ki, niyə bunu edir? Sözsüz ki, bu qəbul olunmazdır. Nə üçün edir? Aqresiv niyə oldun? Yoxsa diqqətmi çəkmək istəyirsən? Nədir ehtiyac?Bu məxfi bir şəkildə, yarqılanmadan araşdırılmalıdır və rəhbərlik mütləq dərəcədə xəbərdar olmalıdır,ancaq,bu xəbərdarlıq məxfi şəkildə baş verməlidir, yəni məxfilik mütləq, mütləq qorunulmalıdır. Müəllimlərdən həmin uşağa qarşı empatinin artırılması və həmin etap, yəni bu etaplardan uşağın keçməsinə hər bir tərəfli dəstək olunmalıdır ki,o bir uşaqdır və bundan əlavə valideynlərlə danışılmalıdır.Hər iki tərəfli valideyni ilə də zorakılıq görən və zorakılığı edən evdə nələr olunmalıdır,bunlar başa salınmalıdır. Lazım gələrsə, hər bir valideynlərlə ayrı-ayrı siyans keçirilməlidir, yəni əgər ehtiyac varsa, sözsüzdür ki, ehtiyac varsa bu olunmalıdır və onlara vəziyyəti evdə toleratlığı,yəni balansı qoruyacaqlarl şəkildə anlatılmalıdır. Sözsüz ki, məktəbdə ən önəmli, biz uşaqlara dostluğun, insaniyyətin, mərhəmətin aşılanması öyrədilməlidir.Biz daxil dünyamızda mərhəməti, sevgini, empatini, özümüzə inamı və qarşımızdakı insanlara qarşı sevginin ötürülməsi və hörmət olması mütləq dərəcədə öyrədilməlidir. Biz uşaqlarımıza sevgini və özünə inamı öyrətməliyik”.

