AMEA-nın A.A.Bakıxanov adına Tarix və Etnologiya İnstitutunun Azərbaycanın Sovet dövrü tarixi şöbəsinin təşkilatçılığı ilə “20 Yanvar – Azərbaycan xalqının qəhrəmanlıq səhifəsi” mövzusunda dəyirmi masa keçirilib.
Bu barədə "Təhsil365"ə institutdan bildirilib.
Əvvəlcə 20 Yanvar şəhidlərimizin əziz xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad edilib.
Daha sonra institutun elmi işlər üzrə direktor müavini tarix elmləri doktoru İlqar Niftəliyev çıxış edərək 20 Yanvar faciəsindən danışıb. İ.Niftəliyev bildirib ki, Azərbaycan xalqının tarixinə Qanlı Yanvar faciəsi kimi daxil olmuş 1990-cı ilin 20 Yanvar hadisələri həm də millətin azadlıq səsini ucaltdığı şərəfli bir tarixdir. 20 Yanvar Azərbaycan xalqı üçün unudulmaz tarixdir. Gənclərimiz tarixi həqiqətləri bilməli, yaxın tariximiz öyrənilməli və gələcək nəsillərə olduğu kimi çatdırılmalıdır.
Sonra Azərbaycanın Sovet dövrü tarixi şöbəsinin müdiri tarix elmləri doktoru, professor İkram Ağasiyev “20 Yanvar - tariximizin qəhramanlıq səhifəsi” adlı məruzə ilə çıxış edərək qeyd edib ki, 1990-cı il yanvarın 20-də SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyəti “Bakı şəhərində fövqəladə vəziyyət tətbiq edilməsi haqqında” fərman verdi. Fərman Azərbaycan xalqından gizlədildi. Yanvarın 19-da saat 20:00-da televiziya verilişləri stansiyasının enerji bloku partladıldı və xalq bu barədə məlumat ala bilmədi.
Yanvarın 19-dan 20-nə keçən gecə hər tərəfdən Sovet ordusunun hücumu başlandı. Əməliyyata SSRİ Müdafiə naziri D.Yazov başçılıq edirdi. Silahsız adamlara atəş açıldı, onları döyüş maşını ilə amansızcasına əzdilər. Bakıda və digər rayonlarda 131 nəfər öldürüldü, 744 nəfər yaralandı, 400 nəfər həbs olundu. Bu qanlı hadisə Azərbaycan xalqının tarixinə “Qanlı yanvar” günü kimi daxil oldu. Xalqın azadlıq mübarizəsinə, 20 Yanvar qətliamına mədəniyyət xadimləri öz əsərləri ilə ciddi reaksiya verdilər. Azərbaycan poeziyasının görkəmli siması olan Xəlil Rza Ulutürk ömrü boyu azadlıq və müstəqillik uğrunda mübarizəyə sadiq qalmış, şeirlərini silaha çevirmişdir. O, “Davam edir 37” və “Zindan” adlı silsilə şeirlərinə görə M.F.Axundov mükafatına layiq görüldü. Bu dövrdə B.Vahabzadə, M.Dilbazi, N.Xəzri, M.Araz xalqın mənəvi aləmi ilə bağlı əsərlər yaratdılar. B.Vahabzadə “Şəhidlər” poemasında xalqı mətinliyə, birliyə çağırırdı.
Daha sonra tarix üzrə fəlsəfə doktorları Əzizə Nəzərli “1920-ci ilin apreli – 1990-cı ilin yanvarı: tarixi paralellər”, Aypara Rüstəmova “20 Yanvar xatirələrdə”, Nailə Hüseynova “Qan yaddaşımızın tarixi kökləri”, Raisə Cəfərova “20 Yanvara gedən yol” və elmi işçi Aybəniz Osmanova “20 Yanvar – Azərbaycana qarşı törədilmiş bəşəri cinayət” adlı geniş məruzələrlə çıxış ediblər.