Gənclərin karyerası, şəxsi inkişafı və iqtisadi perspektivləri barədə “Tehsil365”ə verdiyi müsahibədə PhD., coğrafiya və iqtisadçı ekspert Niftiyev Famil Qağamalı oğlu bu gün gənclərin əmək bazarında uğur qazanması üçün vacib bacarıqlardan danışıb.
Ekspert bildirib ki, bugünkü əmək bazarında uğur təkcə ixtisas üzrə nəzəri biliklərə əsaslanmır. Tələbələr iqtisadi dəyişikliklərə tez adaptasiya ola biləcək, çevik və çoxşaxəli bacarıqlara sahib olmalıdır. “Ən vacib istiqamətlərdən biri iqtisadi və maliyyə savadlılığıdır. Bu, şəxsi büdcə planlamasından tutmuş investisiya alətlərinin işləmə prinsiplərini anlamağa qədər geniş bir anlayışı əhatə edir,” – deyə Niftiyev qeyd edib.
O, həmçinin texnoloji bacarıqların əhəmiyyətinə diqqət çəkib: “Proqramlaşdırma, rəqəmsal marketinq, data analizi, avtomatlaşdırma sistemləri ilə işləmək əmək bazarında diferensial üstünlük yaradır. Bundan başqa, ünsiyyət qurmaq, komanda işi, liderlik və problemləri yaradıcı yolla həll etmək kimi “yumşaq bacarıqlar” həm iş müsahibəsində, həm də real iş mühitində rəqabət üstünlüyü verir.”
Niftiyev gənclərə tövsiyə edib ki, bacarıqları yalnız universitet ixtisası ilə məhdudlaşdırmasınlar. “Gənclər özlərini müxtəlif fəaliyyət sahələrində sınamalıdırlar: könüllülük, qısa təlim proqramları, staj və praktik işlər real təcrübə qazandırmaqla yanaşı, insanın güclü və zəif tərəflərini üzə çıxarır. Bu mərhələdə əsas məqsəd pul qazanmaq yox, öyrənmək və şəbəkə yaratmaq olmalıdır.”
Maliyyə baxımından uğur üçün erkən yaşdan pul idarəetmə vərdişlərini formalaşdırmaq vacibdir. “Gəlir və xərcləri planlamaq, ehtiyat fondu yaratmaq, kiçik investisiyalar barədə düşünmək və riskləri hesablamağı öyrənmək uzunmüddətli dayanıqlı uğur üçün baza yaradır,” – deyə ekspert əlavə edib.
Niftiyev vurğulayıb ki, ali təhsil iqtisadi baxımdan insan kapitalına qoyulan bir investisiyadır. “Statistik olaraq, yüksək təhsilli şəxslərin uzunmüddətli qazanc potensialı daha yüksəkdir. Lakin bu, avtomatik uğur demək deyil. Əsas məsələ düzgün ixtisas seçimi, tələbənin öz sahəsinə marağı və paralel bacarıq inkişafıdır. Əgər insan sevdiyi işlə məşğul olursa, bu, motivasiyanı uzunmüddətli qoruyur və iş keyfiyyətinə müsbət təsir edir,” – deyə o bildirib.
Ekspert həmçinin əlavə edib ki, yalnız şəxsi maraq əsasında peşə seçmək risklidir. “Uğurlu strategiya sevdiyin işi seçmək, amma onu əmək bazarının tələblərinə uyğun bacarıqlarla zənginləşdirməkdir. Bu halda həm işdən məmnunluq, həm də maliyyə gəliri təmin etmək mümkündür.”
Niftiyev qeyd edib ki, Azərbaycanda gənclər üçün daxili bazarda son illərdə çox imkanlar yaranıb. “ASAN Xidmət, İNNOLAND, SABAH.lab kimi dövlət dəstəklı innovasiya mərkəzləri, startap inkubatorlar və biznes akseleratorlar, həmçinin özəl sektorun təşkil etdiyi təlim və təcrübə proqramları tələbələr üçün əvəzolunmaz platformalardır. Bu imkanlardan istifadə edərək, xaricə getmədən beynəlxalq səviyyəli bilik və təcrübə toplamaq mümkündür.”
O əlavə edib ki, onlayn platformalar Coursera, Udemy, edX dünyanın qabaqcıl universitetlərinin kurslarını əlçatan edir və beynəlxalq sertifikat almağa şərait yaradır. “Yerli şirkətlərdə part-time işlər, frilans layihələr və könüllülük fəaliyyəti tələbənin həm CV-sini gücləndirir, həm də real bazar təcrübəsi qazandırır. Qlobal dünyada rəqabətqabiliyyətli olmaq üçün mütləq xaricə getmək şərt deyil. Əsas olan ölkə daxilində mövcud resurslardan maksimum səmərəli istifadə etməkdir,” – deyə Niftiyev Famil qeyd edib.