Təhsil 365 - Logo Mobile

İxtisas seçimi paradoksu – DİM sistemi elmi potensiala necə təsir edir?

19916.08.2025 - 15:00
İxtisas seçimi paradoksu – DİM sistemi elmi potensiala necə təsir edir?

Təhsil sahəsində illərdir müzakirə olunan əsas mövzulardan biri qəbul imtahanları ilə ixtisas seçiminin necə tənzimlənməsidir. Dövlət İmtahan Mərkəzinin tətbiq etdiyi yerləşdirmə sistemi abituriyentlərin balları və seçim ardıcıllığına əsaslansa da, bəzən məntiqi görünməyən nəticələr ortaya çıxır.

Tehsil365” xəbər verir ki, Taleh Sahsuvarovun sosial şəbəkədə paylaşdığı nümunə bu paradoksu daha sadə izah edir.

Fərz edək ki, qəbul imtahanlarında 600–610 bal aralığında 50 nəfər nəticə göstərib. Hüquq fakültəsinin keçid balı isə 610.01 olub və həmin abituriyentlər hüquqa daxil ola bilməyib. Onların ixtisas seçimində ilk sıralarda hüquq fakültələri, yalnız 6-cı yerdə isə BDU-nun tarix fakültəsi yer alıb. Digər tərəfdən, 590–600 bal aralığında nəticə göstərmiş 50 nəfər tarix fakültəsini birinci seçim olaraq göstərib. Qəbul planı 50 yer olduğu üçün sistem avtomatik olaraq 590–600 bal toplayanları yerləşdirib, daha yüksək nəticə göstərənlər isə kənarda qalıb.

Bu mexanizm kağız üzərində texniki baxımdan doğru görünsə də, mahiyyət etibarilə sosial ədalət hissini zədələyir. Daha yüksək nəticə göstərmiş bir qrup abituriyentin kənarda qalması, əksinə daha aşağı nəticə göstərənlərin fakültəyə yerləşdirilməsi həm tələbələrin, həm də ictimaiyyətin qəbul sisteminə inamına mənfi təsir göstərir.

Məsələnin digər tərəfi isə akademik keyfiyyətlə bağlıdır. Əgər universitetlərin fakültələrinə daha yüksək bal toplayan abituriyentlər deyil, daha aşağı nəticə göstərmiş gənclər daxil olursa, bu, fakültənin intellektual potensialını zəiflədir. Tarix fakültəsi nümunəsində bu hal BDU-nun həmin ixtisas üzrə nüfuzuna birbaşa təsir göstərir. Uzunmüddətli nəticədə fakültə elmi mühitini, tələbə kontingentinin keyfiyyətini və akademik səviyyəsini itirir.

Qərbin nüfuzlu universitetlərində isə vəziyyət fərqlidir. Orada mərkəzləşdirilmiş, sərt yerləşdirmə sistemi yoxdur. Abituriyent bir neçə universitetdən qəbul məktubu ala bilir və son seçimi özü edir. Bu model həm universitetlər arasında sağlam rəqabəti gücləndirir, həm də tələbələrə daha geniş seçim imkanı yaradır. Ən əsası isə fakültələrin nüfuzu tələbələrin keyfiyyəti ilə müəyyən olunur, təhsil sistemi isə bütövlükdə itirmir.

Nəticə aydındır: mövcud mexanizm daha yüksək intellektual potensialı kənarda saxladığı üçün təhsilin keyfiyyətinə və sosial ədalətə mənfi təsir göstərir. Bu məsələ yalnız statistik rəqəmlərlə məhdudlaşmır, həm də ölkənin elmi gələcəyini formalaşdıran tələbə kütləsinin səviyyəsinə birbaşa təsir edir.

Fatimə Quliyeva

News Feed

Spanish Overtakes French for the First Time: Language Choices in GCSEs are changing22.08.2025 - 17:55
Our school students achieved success at the International Olympiad on Astronomy and Astrophysics22.08.2025 - 17:40
The 6th International Conference on Problems of Cybernetics and Informatics will be held22.08.2025 - 17:25
Azerbaijani film at the Venice international film festival22.08.2025 - 17:10
A new "Economics" textbook has been presented in Greece21.08.2025 - 19:28
Azerbaijani students have achieved success at the Olympiad held in India21.08.2025 - 19:13
The ICAFS 2025 international conference will be held in Romania, organized by ADNSU21.08.2025 - 18:58
A book dedicated to the jubilee of writer and publicist Rashad Majid has been published21.08.2025 - 18:43
Pakistani tourism companies visit Azerbaijan21.08.2025 - 18:13
The appointment process for 10,000 teachers has begun in Greece21.08.2025 - 18:01
Preparations for the PIRLS study are underway21.08.2025 - 17:36
The Ancient cultural heritage of Azerbaijan is showcased internationally21.08.2025 - 17:22
Azerbaijani youth will study at the University of Cambridge21.08.2025 - 17:11
Applications to Saint Petersburg State University have increased by 50%20.08.2025 - 19:15
Meeting with producers of film projects that have advanced to the pitching stage20.08.2025 - 18:55
The collaboration between BMU and Samarkand State University has been discussed20.08.2025 - 18:40
An exhibition titled “Kazakhstan’s History in Kazinform Photographs” has opened in Astana20.08.2025 - 18:28
BANM students won an international innovation competition20.08.2025 - 18:25
The Secretary-General of TÜRKSOY was awarded the Order of Hungary20.08.2025 - 18:10
Mingachevir State University participated in the “Innostart Grand Final – Demo Day” event20.08.2025 - 17:55
Chemists have developed dual inhibitors of certain enzymes20.08.2025 - 17:40
Inha University lecturer: Working with students at BEU is a valuable experience for me20.08.2025 - 17:25
Azerbaijani children shined at the International Art Festival20.08.2025 - 17:11
A bibliographic index titled “The Ideology of Azerbaijaniism” has been published19.08.2025 - 19:25
Ayla Qafar’s work received a special award at the exhibition held in Seoul19.08.2025 - 19:12
Students will study at Stanford University within the framework of the State Program19.08.2025 - 18:57
Chile and Saxony universities strengthen cooperation19.08.2025 - 18:38
A meeting was held in Ganja with a European award-winning boxer19.08.2025 - 18:20
An ADNSU student's research project was chosen as the best among over 120 presentations at an international scientific program19.08.2025 - 18:02
The most in-demand majors in the world and their future prospects19.08.2025 - 17:52
Pakistani students are shaping a new wave in international education19.08.2025 - 17:37
Azerbaijani youth will study at the University of Oxford19.08.2025 - 17:22
High-ranking TÜRKSOY officials gathered in Trabzon19.08.2025 - 17:09
ADNSU graduate presents research material at the “EuPA 2025” conference18.08.2025 - 19:30
“Baku Cinema Breeze” – World cinema masters to meet in Baku18.08.2025 - 19:15
Moscow college students achieved success at the “Archipelago 2025” UAV competition18.08.2025 - 19:02
Farid Gayibov received the delegation of Moroccan youth on an official visit to our country18.08.2025 - 18:52
The Korean teacher highly praised the knowledge of BEU students18.08.2025 - 18:37
International achievement of Fikret Amirov art school students18.08.2025 - 18:22
ADNSU students participated in the "Cyber Summer School 2025" International Summer Camp18.08.2025 - 18:07
"Arabic Language Month" in Azerbaijan is being held as a result of long-term cooperation – Abdullah Al-Washmi18.08.2025 - 17:51
Our compatriots from Georgia took part in the festival held in Goygol18.08.2025 - 17:35
Our gymnasts achieve success at the world games18.08.2025 - 17:20
An international conference on innovation and sustainable development to be held at Nakhchivan State University18.08.2025 - 17:10
The "Adıgün" Turkish Folk Folklore Ensemble was warmly received at the Yaylaq Festival17.08.2025 - 19:30
Placement opportunities for new teachers in Greece from the first year17.08.2025 - 19:16
Tuition fees increased at Azerbaijan Medical University17.08.2025 - 19:00
Emin Eminzadə stated that he is proud to represent our country17.08.2025 - 18:45