Müasir dövrdə kibertəhlükəsizlik dünyanın ən sürətlə inkişaf edən və strateji əhəmiyyət daşıyan sahələrindən birinə çevrilib. İnformasiya texnologiyalarının həyatın hər sahəsinə nüfuz etməsi ilə yanaşı, kibertəhdidlər də kəskin şəkildə artmaqdadır. Araşdırmalara görə, ABŞ-da hər 39 saniyədən bir kiberhücum baş verir və gündəlik minlərlə ransomware hadisəsi qeydə alınır.
“Tehsil365”in araşdırmasına görə, 2021-ci ildə kibercinayətlərin dünya üzrə iqtisadi zərəri 6 trilyon dollara çatmış, 2025-ci ilə qədər bu rəqəmin 10,5 trilyon dollara yüksələcəyi proqnozlaşdırılmışdır. Bu faktlar göstərir ki, kiberhücumların fəsadları artıq təbii fəlakətlər və qeyri-qanuni ticarət qədər təhlükəli və genişmiqyaslıdır.
Kibertəhlükəsizlik yalnız fərdlərin və şirkətlərin deyil, dövlətlərin də milli təhlükəsizliyinin əsas sütunlarından birinə çevrilib. Hücumların hədəfi təkcə şəxsi məlumat və maliyyə sektorları deyil, həm də kritik infrastruktur - enerji sistemləri, su təchizatı, səhiyyə və nəqliyyat şəbəkələridir. 2021-ci ildə ABŞ-da Kolonial Boru Kəmərinə edilən hücum nəticəsində ölkənin enerji təchizatında böyük çətinliklər yaranmışdı. Bu kimi hadisələr dövlətlərin rəqəmsal suverenliyinə ciddi zərbə vurur və kibermüdafiənin gücləndirilməsini zəruri edir.
Artan təhdidlər fonunda beynəlxalq qanunvericilik və tənzimləmə mexanizmləri də inkişaf etdirilir. Avropa İttifaqının qəbul etdiyi NIS və NIS 2 direktivləri, eləcə də DORA və CRA kimi yeni qaydalar kibertəhlükəsizlik standartlarını sərtləşdirir. Böyük Britaniya da “Cyber Security and Resilience Bill” layihəsi ilə öz milli çərçivəsini formalaşdırmağa çalışır. Bu yanaşma göstərir ki, kibertəhlükəsizlik artıq yalnız texniki deyil, həm də siyasi və hüquqi ölçülərə malik qlobal bir məsələdir.
Yeni dövrdə süni intellekt də kiberhücumlarda geniş istifadə olunur. AI texnologiyaları hakerlərə daha dəqiq və sürətli hücum üsulları verir, həmçinin deepfake texnologiyaları vasitəsilə sosial mühəndislik hücumlarını gücləndirir. 2024-cü ildə ABŞ-da 105 min deepfake hücumu qeydə alınmış və bu, 200 milyon dollardan çox maliyyə itkisinə səbəb olmuşdur. Eyni zamanda, süni intellekt müdafiə tərəfdən də istifadə edilərək, təhdidlərin öncədən müəyyənləşdirilməsində mühüm rol oynayır.
Korporativ mühitdə də kibertəhlükəsizlik əsas prioritetlərdən birinə çevrilib. Şirkətlər kiberhücumların yaratdığı maliyyə və reputasiya itkilərindən qorunmaq üçün daha çox sərmayə yatırmağa məcburdur. Məsələn, Accenture şirkəti Avstraliyada CyberCX firmasını 1 milyard dollara satın alaraq regional kibermüdafiə imkanlarını gücləndirmişdir. Analitiklər hesab edirlər ki, 2032-ci ilə qədər qlobal kibertəhlükəsizlik bazarının həcmi 500 milyard dollara çata bilər.
Bütün bunlarla yanaşı, sahədə peşəkar kadr çatışmazlığı müşahidə olunur. Dünyada minlərlə şirkət kibertəhlükəsizlik üzrə ixtisaslaşmış mütəxəssis axtarsa da, tədris və praktiki bacarıqlara malik kadrlarda boşluq qalmaqdadır. Bu isə həm təhsil müəssisələrinin, həm də dövlətlərin bu istiqamətdə daha geniş proqramlar həyata keçirməsini zəruri edir.
Nəticə etibarilə, kibertəhlükəsizlik ixtisası dünya üzrə həm strateji, həm də iqtisadi baxımdan həyati əhəmiyyət daşıyır. Bu sahədə bilik və bacarıqlara sahib olan mütəxəssislər yalnız texnologiya sektorunda deyil, hökumət qurumlarında, beynəlxalq təşkilatlarda və böyük korporasiyalarda mühüm rol oynaya bilərlər. Gələcəyin rəqəmsal təhlükəsizliyi məhz bu sahədə yetişən ixtisaslı kadrlardan asılı olacaq.