Ölkələrin təqdim etdikləri milli öhdəliklər karbon qazı emissiyalarını cəmi 10 faiz azaltmaqla nəticələnəcək ki, bu da qarşıya qoyulan hədəflərdən çox azdır. Paris Sazişinin qlobal temperatur artımının 1,5 dərəcə Selsi səviyyəsində saxlanılması hədəfinə nail olmaq isə imkansız görünür.
“Tehsil365“ “The Guardian” nəşrinə istinadla xəbər verir ki, bu fikirləri BMT-nin Baş katibi Antonio Quterreş Braziliyanın Belem şəhərində keçiriləcək COP30 sammiti ərəfəsində verdiyi bəyanatda ifadə edib. O əlavə edib ki, indi kursu dəyişmək lazımdır.
Qəzet yazır: “Təhlillər göstərir ki, onlarla ölkədən bu yaxınlarda hazırlanmış iqlim planları iqlim dəyişikliyinin ən pis təsirlərinin qarşısını almaq üçün lazım olan səviyyədən xeyli aşağıdır. İndiyə qədər 60-dan çox ölkə istixana qazı tullantıları ilə bağlı milli planları BMT-yə təqdim edib və növbəti onillikdə karbonu necə məhdudlaşdıracaqlarını müəyyən edib. Ümumilikdə, bu planlar 2035-ci ilə qədər karbonu 2019-cu il səviyyələri ilə müqayisədə yalnız 10% azalda bilər. Bu, qlobal istiləşməni 1,5 dərəcə Selsiyə qədər məhdudlaşdırmaq üçün lazım olan qlobal tullantıların azalmasının yalnız altıda biri qədərdir.
İqlim dəyişikliyi üzrə BMT çərçivə Konvensiyasının icraçı katibi Saymon Stil qeyd edib: “Ölkələr irəliləyiş əldə edir və xalis sıfır tullantılara doğru aydın addımlar atır”. Amma o əlavə edib ki, irəliləyiş kifayət qədər sürətli baş vermir: “Daha çox sürətə və ölkələrə daha güclü iqlim tədbirləri görməyə köməklik göstərilməsinə ciddi ehtiyacımız var. Bu sürətləndirmə indi başlamalıdır”.
BMT çərşənbə axşamı 2015-ci il Paris Sazişi çərçivəsində milli səviyyədə müəyyən edilmiş töhfələr (NDC) kimi tanınan milli planların qiymətləndirilməsini dərc edib, lakin bir neçə əhəmiyyətli ölkə həmin planları təqdim etməyib. Çin və Aİ hələ də NDC-lərini ətraflı şəkildə açıqlamayıb, baxmayaraq ki, onlar emissiyaların azaldılması hədəflərini göstərən açıqlamalar veriblər. Bu məsələdə ciddi fikir ayrılıqları və mübahisələr də mövcuddur. Ekspertlər bu ixtilafların COP30-da tam həll ediləcəyinə pessimist yanaşırlar.
Saymon Stilin 10% azalma ilə bağlı proqnozuna Çin və Aİ daxil olsa da, rəsmi qiymətləndirmədə bu qeyd olunmayıb. Qiymətləndirməyə, həmçinin Co Bayden administrasiyasının son günlərində ABŞ tərəfindən təqdim edilmiş NDC də daxil idi, amma Donald Trampın Paris Sazişindən ikinci dəfə çıxacağını vəd etməsindən sonra bu sənədin yerinə yetirilmə ehtimalı azdır.
BMT-nin illik “sintez hesabatı” kimi tanınan qiymətləndirməsinə proqnozlaşdırılan qlobal temperatur artımlarının proqnozu daxil edilməyib. Lakin, milli öhdəliklər Paris Sazişinin əsas məqsədi olan sənaye öncəsi səviyyələrdən 1,5 dərəcə Selsi yuxarı temperaturu saxlamaq üçün əlbəttə ki, kifayət etməyəcək. Son iki ildə bu hədd aşılıb, lakin bunun davamlı pozuntu kimi qiymətləndirilməsi üçün bir neçə il daha saxlanılması lazımdır.
Hökumət başçıları gələn həftə Braziliyada - Amazon çayının mənsəbində yerləşən Belemdə keçiriləcək COP30 sammitindən əvvəl iqlim böhranını müzakirə etmək üçün görüşəcəklər.