Afrikadakı hökumətlər kilsələri sıxışdırarkən, Ruandalı pastorlar siyasi həddi aşmağa çağırırlar. Dünən AJ Johnson Ruandadakı kilsələr üçün hökumətin yeni qaydalarının xristianların ibadət qabiliyyətini necə sıxışdırdığını göstərdi. Bu gün Johnson itələməni təsvir edir.
“Tehsil365” “Christianity Today”ə istinadən xəbər verir ki, camaatlar kölgədə ibadət edirlər. Bir kilid klikləyir. Sandalet kafel üzərində qarışdırılır. Himn başlayanda oxunandan daha çox ağızlı çıxır ki, səs pilləkən boşluğunu dırmaşmasın.
Ruanda hökumətinin 2024-cü ilin avqustunda ibadət evlərinə kütləvi təftişindən sonra 7700-dən çox kilsə bağlanıb. Hökumətin sərtləşdirdiyi tənzimləmələr kilsələri yüklədi, bəzi yeraltı işlərə getdi – geniş pastoral təlim tələb etməklə və kilsə obyektlərini tualetdən səs-küy səviyyəsinə qədər yoxlamaqla – həm də pastorların nitqinə soyuqqanlı təsir göstərdi.
Kənd pastorları üçün islahatlar qəbuledilməzdir. Yeni Həyat İncil Kilsəsinin keşişi Kabagambe Nziza deyir: “Kiqalidə kilsədən gələn səs qonşu icmalara təsir edə bilər, lakin Kagerada dağlarda kilsə var, qonşu ev yoxdur. Yığıncaqların avtomobilləri və motosikletləri yoxdur, ona görə də parkinq məsələsi tələb olunmamalıdır”.
Kənd kilsələri yığıncaqlar üçün kifayət qədər imza toplaya bilmir. Başqa bir pastora görə: “Niyə 1000 imza tələb edirsiniz? Kilsələr siyasi partiyadır?”
İnsan haqları qrupları bu qaydaları tənqid edir. Ümumdünya Evangelist Alyansı Ruandanın kilsə qaydalarını ölkə konstitusiyasına zidd və beynəlxalq insan hüquqları standartlarına uyğun gəlmədiyini bildirir. Açıq Qapılar Xristian təşkilatı isə bu qaydaların Ruandada hökumətin dini qurumlara nəzarətini artırdığını vurğulayır.
Bağlamalar həm mənəvi, həm də sosial təsir göstərir. Kilsələr icmalara travma müalicəsi və sosioterapiya xidmətləri göstərir. Iyulda bir qrup evangelist Ruanda pastorları və nazirlik rəhbərləri mövqe sənədinin layihəsi üzərində işləyib. Təkliflər arasında filial rəhbərləri üçün beş illik uyğunluq müddətinin bərpası, kənd zonalarında 1000 imza kvotasının çıxarılması, pastorlar üçün modul və ya qeyri-rəsmi teoloji təlimlərin qəbulu və əvvəlki yoxlamalarda təsdiq edilmiş kilsələrin azad edilməsi var.
Kənd kəndində başqa bir keşiş palçıq divarlı anbarda namaz qılır. Binalarını səs keçirə bilməyəcək və ödənişləri ödəyə bilməyəcək qədər kasıb olan camaatı kir döşəmələrdə diz çökür. Onların pıçıltıları çöldəki qarğıdalı budaqlarının xışıltısına qarışır. “Bu qaydalar bizim üçün deyil, şəhərlər üçündür. Amma biz ibadəti dayandırmayacağıq,” deyir.
Ruandanın sərt qaydaları minlərlə kilsəni bağlayıb və pastoral etimadnamələri məcbur edir. Eyni tendensiya Afrikada başqa ölkələrdə də müşahidə olunur – Keniyada, Tanzaniyada, Ekvatorial Qvineyada və Cənubi Afrikada dini azadlığa nəzarət güclənir.
Evinə qayıdan Kamanzi ağ şamı pəncərənin üstünə qoyur. Kiçik oğlu soruşur: “Ata, biz kilsəyə nə vaxt qayıdacağıq?” Kamanzi cavab verir: “Tezliklə. Ancaq o vaxta qədər biz burada ibadət edirik”.