Obezite müasir dövrdə həm inkişaf etmiş, həm də inkişaf etməkdə olan ölkələrin üzləşdiyi ən ciddi ictimai səhiyyə problemlərindən biridir. Dünya Səhiyyə Təşkilatının məlumatlarına görə, obezite yalnız estetik bir məsələ deyil, həm də şəkərli diabet, ürək-damar xəstəlikləri, hipertoniya və bəzi xərçəng növlərinin yaranma riskini artıran ciddi sağlamlıq təhlükəsidir.
“Tehsil365”in araşdırmasına görə, bu səbəbdən obezitenin yaranma səbəblərinin araşdırılması və qarşısının alınması yollarının müəyyənləşdirilməsi mühüm əhəmiyyət daşıyır.
Obezitenin yaranmasına bir çox faktor təsir edir. Əsas səbəblərdən biri balanssız və yüksək kalorili qidalanmadır. Fast-food mədəniyyətinin geniş yayılması, şəkər və yağla zəngin qidaların həddindən artıq istifadəsi çəki artımını sürətləndirir. İkinci mühüm faktor hərəkətsiz həyat tərzidir. Kompüter qarşısında uzun müddət işləmək, avtomobildən tez-tez istifadə etmək və idmana kifayət qədər vaxt ayırmamaq enerji sərfini minimuma endirir.
Genetik meyllilik də obezitenin səbəbləri sırasında xüsusi yer tutur. Bəzi insanların maddələr mübadiləsi təbii olaraq daha yavaş işləyir, bu da onların daha asan çəki almasına səbəb olur. Hormon pozğunluqları, xüsusilə qalxanabənzər vəzin fəaliyyətindəki problemlər də piylənməni təşviq edən amillərdəndir. Bundan başqa, psixoloji faktorlar – stress, depressiya və yuxu rejiminin pozulması da iştahın artmasına və nəzarətsiz qidalanmaya yol açır.
Obezitenin qarşısını almağın ən təsirli üsulu sağlam həyat tərzi vərdişlərinin formalaşdırılmasıdır. İlk növbədə, balanslı qidalanmaya diqqət yetirilməlidir. Meyvə, tərəvəz, tam taxıllar, zülal və az yağlı süd məhsullarının qida rasionuna daxil edilməsi, şəkərli içkilərdən və yağlı yeməklərdən imtina olunması tövsiyə edilir.
Fiziki aktivlik də mühüm rol oynayır. Gündəlik ən azı 30 dəqiqə sürətli gəzinti, qaçış, üzgüçülük və ya digər idman növləri metabolizmi sürətləndirir və artıq çəkini nəzarətdə saxlayır. Bundan əlavə, kifayət qədər yuxu və stressin idarə olunması da obezite riskini azaldır.
Cəmiyyət səviyyəsində isə maarifləndirmə işlərinin aparılması, məktəblərdə sağlam qidalanma vərdişlərinin təbliği, iş yerlərində idman imkanlarının yaradılması və dövlət səviyyəsində sağlam həyat tərzini dəstəkləyən siyasətlərin həyata keçirilməsi vacibdir.
Obezite yalnız fərdi sağlamlıq problemi deyil, həm də sosial və iqtisadi nəticələrə malik qlobal bir təhlükədir. Onun qarşısının alınması üçün həm fərdi, həm də ictimai səviyyədə tədbirlər görülməlidir. Sağlam qidalanma, müntəzəm fiziki aktivlik və düzgün həyat tərzi vərdişləri obezite ilə mübarizədə ən təsirli vasitələr hesab olunur.